Νέστωρ Μάχνο – Η Αναρχική Επανάσταση.

Ο Αναρχισμός είναι μια ζωή ελευθερίας και δημιουργικής ανεξαρτησίας για τον άνθρωπο, μια κατάσταση δηλαδή που δεν εξαρτάται από θεωρίες ή από προγράμματα που προσπαθούν να ελέγξουν τη ζωή του ανθρώπου στο σύνολό της. Είναι μια
¨διδασκαλία” που, βασιζόμενη στην πραγματική καθημερινή ζωή, ξεπερνά όλους τους τεχνητούς περιορισμούς και δεν μπορεί να συνθλιφτεί από κανένα σύστημα. Η εξωτε-
ρική μορφή του αναρχισμού, είναι μια ελεύθερη, χωρίς κυβέρνηση κοινωνία, που προσφέρει στα μέλη της ελευθερία, ισότητα κι αλληλεγγύη. Οι διάφοροι οργανισμοί μπορούν να δημιουργούνται πλέον, με βάση το ανθρώπινο αίσθημα της αμοιβαίας υπευθυνότητας, που έχει παραμείνει αναλλοίωτο σε όλους τους τόπους και όλες τις εποχές.
Το αίσθημα αυτό της αμοιβαίας υπευθυνότητας είναι ικανό να εξασφαλίσει την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη για όλους τους ανθρώπους. Είναι η ολοκλήρωση, εν τέλει, του αληθινού κομμουνισμού. Γι’ αυτό ο αναρχισμός αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης φύσης, έναν κομμουνισμό στη λογική του επέκταση.
Αυτό μας οδηγεί στην αναγκαιότητα να διατυπώσουμε τις βασικές θεωρητικές συνιστώσες του αναρχισμού, με το να χρησιμοποιήσουμε χειροπιαστά υλικά, καθώς και με τη συστηματική επιστημονική ανάλυση.
Μερικοί άνθρωποι, εχθροί της ελευθερίας και της αλληλεγγύης, προσπάθησαν να αποκρύψουν τις αλήθειες του αναρχισμού και να συκοφαντήσουν τα ιδανικά του. Διάφοροι άλλοι, μαχητές για τα δικαιώματα του ανθρώπου, προσπαθώντας να δημιουργήσουν μια άλλη μορφή ζωής, ανέπτυξαν και εκλαΐκευσαν πλατιά αυτές τις ιδέες.
Πιστεύω ότι ο Γόντγουιν, ο Προυντόν, ο Μπακούνιν, ο Μοστ, ο Κροπότκιν, ο Μαλατέστα, ο Φορ και άλλοι, ποτέ δεν έκρυψαν από τους ανθρώπους τις αναρχικές ιδέες, και ποτέ δεν έδωσαν στις ιδέες αυτές την όψη ενός αμετάβλητου και άκαμπτου δόγματος. Αντίθετα, οι αναρχικές ιδέες αποτελούν μια συμφωνημένη προσπάθεια ώστε να αναδειχτούν οι αναρχικές ρίζες της ανθρώπινης φύσης, καθώς και να αποδειχτεί ότι τα δημιουργικά επιτεύγματα του ανθρώπου, ποτέ δεν είναι δυνατό να εκτραπούν από τις αναρχικές ιδέες. Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του αναρχισμού, που είναι η άρνηση κάθε δουλείας και κάθε σκλαβιάς, βρίσκεται μέσα στην ίδια την ανθρώπινη φύση. Αναρχισμός σημαίνει ελευθερία. Ο σοσιαλισμός από μόνος του, δεν μπορεί να καταστρέψει τις αλυσίδες της σκλαβιάς.
Είμαι ένας αναρχικός, ένας επαναστάτης και πήρα μέρος σε ανάλογες δραστηριότητες στην Ουκρανία. Οι Ουκρανοί είναι άνθρωποι που συλλαμβάνουν, με το ένστικτό τους, τη βαθύτερη έννοια των αναρχικών ιδεών, και που δραστηριοποιούνται σύμφωνα με αυτές. Υπέφεραν από μια απίστευτη σε βάρος τους σκληρότητα από πλευράς των κρατούντων, αλλά ποτέ δε σταμάτησαν να μιλούν και να δρουν για την ελευθερία.
Αρκετές φορές έκανα τραγικά λάθη πάνω σε αυτά τα δύσκολα και κακοτράχαλα μονοπάτια, γιατί ήμουν πάντα ανίσχυρος και ανίκανος να παίρνω“δικαστικές” αποφάσεις. Αλλά επειδή κατανοούσα τους στόχους που τα αδέρφια μου και εγώ είχαμε θέσει, προσπάθησα να παρατηρήσω την επίδραση του ζώντως αναρχισμού κατά τη διάρκεια του αγώνα μας για ελευθερία και ανεξαρτησία.
Έμεινα με την πεποίθηση, μέσα από την ερμηνεία αυτής της πρακτικής μας πάλης, ότι ο αναρχισμός είναι επαναστατικός, ποικίλλοντας και υπερέχοντας σε κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής αυτής καθεαυτής. Ακόμη κι αν αισθανόμουν ότι βρίσκομαι σε ένα απόμερο τοπίο, με λιγοστές και αμυδρές συμπάθειες προς την αναρχική επαναστατική δραστηριότητα εκ μέρους της τοπικής κοινωνίας, ακόμη και τότε θα μπορούσα να σε καλέσω αγαπητέ αναγνώστη και αδελφέ, ν’ αρχίσεις τον αγώνα για τις αναρχικές ιδέες, γιατί μόνο εάν αγωνίζεσαι γι’ αυτές μπορείς και να τις κατανοήσεις πληρέστερα.
Ο αναρχισμός είναι γέννημα θρέμμα της ανθρώπινης φύσης και τρέφεται οργανικά από αυτήν, ελευθερώνοντας τον άνθρωπο από την ψυχολογική δουλεία, δείχνοντάς του δρόμο του αγώνα ενάντια στη σκλαβιά. Όσο περισσότεροαφυπνισμένος είναι ένας άνθρωπος, τόσο περισσότερο μπορεί να αναγνωρίσει και να κατανοήσει τις αιτίες καιτις συνθήκες της σκλαβιάς του, να δει το αναρχικό και επαναστατικό πνεύμα που ζητά να ξυπνήσει μέσα του, φανερώνοντας τις σκέψεις και τις δραστηριότητές του. Κι αυτό το πνεύμα ενυπάρχει σε κάθε άντρα και γυναίκα, ακόμη κι αν αυτοί δεν ξέρουν τίποτα απ’ τον κόσμο του αναρχισμού,ακόμη κι αν ποτέ δεν έχουν ακούσει κάτι γι’ αυτόν.
Ο αναρχισμός παίζει έναν καθοριστικό ρόλο στον εμπλουτισμό της ανθρώπινης ζωής. Είναι ένας παράγοντας που έχει αναγνωριστεί τόσο από καταπιεστές, όσο κι από καταπιεζόμενους. Οι καταπιεστές ικανοποιούν τα γούστα τους με το να διαστρεβλώνουν συστηματικά τις αναρχικές ιδέες, ενώ οι καταπιεζόμενοι τις μεταφέρουν στα σπλάχνα της κοινωνίας. Μπορεί οι σύγχρονος πολιτισμός να έχει επιτύχει να καταστήσει τον αναρχισμό προσπελάσιμο και για τ’ αφεντικά και για τους δούλους, αλλά ποτέ δε στάθηκε ικανός να εξαλείψει αυτή τη θεμελιώδη διαμαρτυρία της ανθρώπινης φύσης, καθώς και τη θέση της ανθρώπινης ανεξάρτητης διάνοιας στο ότι δεν υπάρχει θεός.
Έχει αποδειχθεί η μειονεκτικότητα της πλαστότητας των ιδεών του ιερατείου και της ιεραρχίας του. Αλλά υπάρχουν διάφορες άλλες ιδέες που έχουν προβληθεί στην κοινωνία δια μέσου του αναρχισμού, όπως ο φιλελευθερισμός, ο σοσιαλισμός και ο μπολσεβικισμός. Αυτά τα δόγματα, αν και έχουν μεγάλη επίδραση στη σημερινή κοινωνία, και ο θρίαμβός τους βρίσκεται σε ένα ήδη κλονισμένο επίπεδο, εξ’ αιτίας της πλαστότητάς τους, έχουν απαρνηθεί την οργανική ανάπτυξη και σύνδεση με την κοινωνία κι έχουν την τάση να την παραλύουν. Ο ελεύθερος άνθρωπος ,από την άλλη πλευρά, έχει πετάξει μακριά το παρελθόν, με τα εμπόδια, τα ψέμματα και την κτηνωδία του. Έχει θάψει το σάπιο κουφάρι, το σαθρό πτώμα της σκλαβιάς, καθώς και την αντίληψη εκείνη ότι το παρελθόν είναι καλύτερο. Ο άνθρωπος αυτός έχει ήδη απελευθερωθεί εν μέρει, από την ομίχλη των ψεμμάτων και της κτηνωδίας που τον σκλάβωνε από τη μέρα που γεννήθηκε, στη λατρεία του χρήματος, της νομιμότητας και της υποκριτικής επιστήμης.
Απελευθερώνοντάς τον εαυτό του ο άνθρωπος από την σκλαβιά αυτή, καταλαβαίνει καλύτερα την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, και τώρα το βιβλίο της ζωής του είναι ορθάνοιχτο μπροστά του. Βλέπει ότι η προηγούμενη ζωή του, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια σκληρή κι αφόρητη σκλαβιά που κατέπνιγε όλες τις έμφυτες κλίσεις του. Βλέπει ότι η προηγούμενη ζωή του ήταν ένα βάρος, ότι ήταν ο ίδιος σκλάβος για μερικούς, ή ένα αφεντικό πάνω σε άλλους, ότι κολυμπούσε σε ένα ποταμό δακρύων, ή ότι ποδοπατούσε ο ίδιος άλλους ανθρώπους.
Όταν το αίσθημα της ελευθερίας ξυπνάει στην ανθρωπότητα, τότε αυτή ξεπερνάει όλες τις πλαστότητες και κινείται προς την κατεύθυνση της ανεξάρτητης δημιουργικότητας. Στις παλαιότερες εποχές αυτή η διαδικασία συνέβαινε σε κάθε γενιά, αλλά τώρα η εξέλιξη αυτή προχωρά χρόνο με το χρόνο, επειδή ο άνθρωπος δεν επιθυμεί πια να είναι άβουλο όργανο του νόμου σε βάρος άλλων, ή να ανέχεται το νόμο των άλλων πάνω του. Από τη στιγμή που ο άνθρωπος ελευθερωθεί από γήινους κι επουράνιους “θεούς”, ελευθερωθεί από τους λεγόμενους “καλούς τρόπους” και την “ηθικότητα” που απορρέουν από όλα αυτά, τότε ανυψώνει τη φωνή του και παλεύει ενάντια στη σκλαβιά που πνίγει την ανθρωπότητα και αλλοιώνει τη φύση της.
Αυτός ο άνθρωπος που διαμαρτύρεται, που έχει ολοκληρωτικά κατανοήσει την πραγματική του ταυτότητα και που τώρα βλέπει με τα ίδια του τα μάτια την πραγματικότητα, τώρα δημιουργεί ομάδες ελεύθερων ανθρώπων, συνεργαζόμενων μεταξύ τους μέσω της ιδέας και της δράσης. Οποιοσδήποτε έρχεται σ’ επαφή με τις ομάδες αυτές, σταματά να είναι υπηρέτης και απελευθερώνεται από την κυριαρχία των άλλων πάνω του. Κάθε άνθρωπος που προέρχεται από το χωράφι, το εργοστάσιο, το θρανίο του πανεπιστημίου ή αυτό της ακαδημίας, θα αναγνωρίσει τον εξευτελισμό που φέρνει η σκλαβιά.
Καθώς ο άνθρωπος ανακαλύπτει την αληθινή του προσωπικότητα, πετάει μακριά όλες τις τεχνητά δημιουργημένες ιδέες, που αναπτύσσονται ενάντια στα ίδια του τα δικαιώματα και συντηρούν τη σχέση αφεντικού – σκλάβου στη σύγχρονη κοινωνία. Όσο πιο γρήγορα αναδεικνύει ο άνθρωπος τα αγνά στοιχεία της προσωπικότητάς του, τόσο πιο κοντά έρχεται η γέννηση μιας νέας ελεύθερης κοινωνίας, τόσο πιο γρήγορα ο ίδιος γίνεται συνειδητός αναρχικός κι επαναστάτης. Αυτό σημαίνει ότι οι αναρχικές ιδέες είναι ήδη ριζωμένες μέσα στην ανθρωπότητα, ότι ο ελεύθερος άνθρωπος αναγνωρίζει τις βαθιές τους αλήθειες, τη διαύγεια και την αγνότητά τους, το μήνυμα της ελευθερίας και της δημιουργίας, το ιδανικό του αναρχισμού, τη διδασκαλία μιας ανανεωμένης ζωής για τον άνθρωπο, ως άτομο και κοινωνικό ον.
Στο σύγχρονο κόσμο η κοινωνία δε ζει για τον εαυτό της, αλλά για τη συντήρηση και διαιώνιση της σχέσης αφεντικού – σκλάβου. Η κοινωνία έχει ολοκληρωτικά απανθρωποποιηθεί. Μιλώντας με ανθρώπινους όρους, δεν μπορούμε να πούμε ότι σήμερα υπάρχει κοινωνία. Από την άλλη, είναι αρκετά διαδεδομένη και πιστευτή από πολλούς η άποψη ότι το κράτος είναι η κοινωνία. Αλλά μπορεί να ονομάζεται κοινωνία μια ομάδα που ζεί σε βάρος όλης της ανθρωπότητας; Κι γιατί θα πρέπει ο άνθρωπος είτε ως άτομο είτε ως ομάδα, να είναι ένα τίποτα μπροστά στη νωθρή αυτή ομάδα των ηγετών;
Αυτές οι ύαινες της δεξιάς και της αριστεράς, οι πολτικοί αρχηγοί, έχουν στενοχωρηθεί αρκετά με τις αναρχικές ιδέες. Οι αστοί τουλάχιστον είναι ειλικρινείς σε αυτό. Αλλά οι κρατιστές σοσιαλιστές όλων των αποχρώσεων, συμπεριλαμβανομένων και των μπολσεβίκων, είναι τόσο απασχολημένοι με το να εξασφαλίσουν τη διαιώνιση των υπαρχόντων νόμων, που αφήνουν τη δομή της εξουσιαστικής κοινωνίας ανέπαφη. Προσπαθούν να διασώσουν τη σχέση αφεντικού – σκλάβου, με όλες τους τις δυνάμεις. Και μολονότι ξέρουν πολύ καλά ότι οι αντιφάσεις τους είναι αυτό που τους χαρακτηρίζει, αγωνίζονται για να προλάβουν την έλευση του αναρχικού κομμουνισμού.
Στα προγράμματά τους οι κρατιστές σοσιαλιστές, μιλούν για την κοινωνική απελευθέρωση του ανθρώπου. Αλλά δεν υπάρχει ούτε μία λέξη για το πώς θα γίνει αυτό. Κι από την άλλη οι ίδιοι βεβαιώνουν ότι η απελευθέρωση αυτή δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί έξω από τη δική τους κηδεμονία.”Απελευθέρωση” κάτω από τη διεύθυνση οποιασδήποτε κυβέρνησης ή πολιτικής οργάνωσης, δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση με την ελευθερία. Η αστική τάξη που ποτέ δεν πρόσφερε κάτι το όμορφο και χρήσιμο στην κοινωνία, λέει στους καταπιεσμένους: ”Αν υπάρχει τώρα σκλαβιά θα υπάρχει πάντα. Δεν μπορούμε να μετασχηματίσουμε την κοινωνική ζωή γιατί έχουμε επενδύσει αρκετά κεφάλαια στη βιομηχανία και τη γεωργία. Εκτός αυτού, η σύγχρονη ζωή είναι ευχάριστη για εμάς όλους – κυβερνήσεις, προέδρους, βασιλιάδες – και ικανοποιεί τις επιθυμίες μας”. Ή λέει: “ Η ζωή στη σύγχρονή μας κοινωνία, είναι γεμάτη από υποσχέσεις και προκλήσεις”.
“Όχι, όχι”, λένε οι κρατιστές σοσιαλιστές και κομμουνιστές, “διαφωνούμε”. Τότε κι αυτοί με τη σειρά τους, ορμούν πάνω στους καταπιεσμένους, τους μαντρώνουν μέσα σε κόμματα και τους καλούν να εξεγερθούν σύμφωνα με τα ακόλουθα : “Πετάξτε τους αστούς από τις θέσεις που κατέχουν και πιάστε τις εσείς. Θα δουλέψουμε για εσάς. Θα σας απελευθερώσουμε”!
Έτσι οι καταπιεσμένοι, που το μίσος τους για την κυβέρνηση είναι μεγάλο, αρχίζουν να τρέφουν μεγαλύτερο μίσος, που κατά τη διάρκεια της επανάστασης, καταστρέφει το μηχανισμό της εξουσίας και των αντιπροσώπων της. Αλλά είτε από αδεξιότητα είτε από αφέλεια, επιτρέπουν στους κρατιστές σοσιαλιστές να έρθουν στην εξουσία. Με τον τρόπο αυτό, οι κομμουνιστές πήραν την εξουσία στη Ρωσία. Αυτοί οι κομμουνιστές, τα πραγματικά κατακάθια της κοινωνίας που προκαλούν το κλάμα του κόσμου, που σκοτώνουν αθώοους και κρεμούν την ελευθερία, που πυροβολούν και σκοτώνουν ανθρώπους όπως ακριβώς έκαναν και με τους αστούς. Ανθρώπους που σκέφτονται και δρουν διαφορετικά από αυτούς, στην κατεύθυνση να υποδουλώσουν τους πάντες κάτω από την εξουσία τους, να κλείσουν το δρόμο στη διάχυση του πνεύματος της ελευθερίας και της ανθρώπινης δημιουργικότητας, στην κατεύθυνση να σκλαβώσουν εκ νέου τον άνθρωπο στο θρόνο της κυβέρνησης που μόλις κατέκτησαν. Προσλαμβάνουν φρουρούς για να τους φυλάνε, και δολοφόνους για να σκοτώνουν ελεύθερους ανθρώπους.
Κάτω από το βάρος των αλυσίδων έφτιαξαν την“Εργατική Δημοκρατία” στη Ρωσία με τα βογγητά και τους στεναγμούς των ανθρώπων, όπως ακριβώς έκαναν και οι αστοί. Έτσι λοιπόν ο άνθρωπος τώρα στενάζει κάτω από το ζυγό των κρατιστών σοσιαλιστών. Οι δύο δήμιοι, ο παλιός και ο νέος, είναι δυνατοί. Οι μέθοδοί τους για να κρατιούνται στην εξουσία, είναι εξίσου δυνατές. Έχουν γίνει αληθινοί
κάτοχοι της τέχνης της καταστολής κάθε αντιπολίτευσης που οργανώνεται από
τον άνθρωπο, κάτω από το δυσβάσταχτο βάρος της εξουσίας και της απελπισίας που αυτή γεννά. Αλλιώς κατεβάζει τα χέρια και σκύβει το κεφάλι, όπως κάνει ένας καταδικασμένος σκλάβος πριν τη χαρακτηριστική κίνηση του δήμιου. Εξαπλώνεται με αυτόν τον τρόπο η ανθρώπινη δυστυχία και η αθλιότητα, απ’ όπου ο άνθρωπος θα πρέπει να πλάσει και να σφυρηλατήσει τις πεποιθήσεις του, να κάνει τους άλλους ανθρώπους αδέρφια του και να αγωνιστεί για την ελευθερία.
Ο άνθρωπος νιώθει ελεύθερος μόνο όταν προετοιμαστεί να σκοτώσει τον κάθε δήμιο και τον κάθε εξουσιαστή μεγιστάνα, εάν αυτοί δεν επιθυμούν να σταματήσουν τα αίσχη τους σε βάρος της ανθρωπότητας. Είναι ελεύθερος μόνο εάν δεν αντιμετωπίζει ως θέμα προτεραιότητας την αλλαγή της κυβέρνησης και δεν παραπλανάται από την “Εργατική Δημοκρατία” των μπολσεβίκων. Είναι ελεύ-
θερος όταν υποστηρίζει τη δημιουργία μιας αληθινά ελεύθερης κοινωνίας,βασισμένης στην αμοιβαία υπευθυνότητα, μιας μοναδικά ελεύθερης κοινωνίας. Η άποψή του για το κράτος, πρέπει να είναι η άποψη της συνολικής καταστροφής του.
Εξεγερθείτε αδέρφια, ενάντια σε όλες τις κυβερνήσεις! Καταστρέψτε την εξουσιαστική κοινωνία των αστών και μην επιτρέψετε στους κρατιστές σοσιαλιστές και στην κυβέρνηση των μπολσεβίκων να έρθουν στη ζωή. Καταστρέψτε όλες τις εξουσίες και διώξτε μακριά τους αντιπροσώπους τους!
Υπάρχουν, όπως είπαμε, στιγμές όπου η εξουσία των κρατιστών σοσιαλιστών και κομμουνιστών, είναι χειρότερη από αυτήν των αστών. Μετά την εγκαθίδρυσή τους στην εξουσία, οι κομμουνιστές έγιναν ύπουλοι κι ένοχοι για πολλά. Δε θέλουν να δουν πώς ζει ο λαός. Λένε ψέμματα, κλέβουν κι εξαπατούν διαρκώς το λαό. Αλλά εάν ο λαός το καταλάβει αυτό, τότε θα αρχίσει να βράζει από αγανάκτηση. Τότε η κυβέρνηση θα πέσει πάνω του, θα τον καταστείλει και θα τον σφάξει, στο όνομα του “σοσιαλισμού” ή του “κομμουνισμού”.
Αλλά οι νέοι κρατούντες έχουν ρίξει προ πολλού τις λέξεις και τις ιδέες αυτές στο καλάθι των αχρήστων. Κι είναι κάτι τέτοιες στιγμές, που ο νόμος των κρατιστών σοσιαλιστών και των μπολσεβίκων, γίνεται περισσότερο εξευτελιστικός σε βάρος των καταπιεσμένων απ’ ό,τι αυτός των αστών. Ενώ οι αστοί κρεμούσαν ένα επαναστάτη οι “σοσιαλιστές” ή οι μπολσεβίκοι τον στραγγαλίζουν στον ύπνο του ή τον σκοτώνουν με δολιότητα και τεχνάσματα. Και οι δύο περιπτώσεις συνιστούν την ίδια εξαχρείωση, αλλά οι “σοσιαλιστές” είναι χειρότεροι σε αυτό και χωμένοι στη διαφθορά, εξαιτίας αυτών των άθλιων μεθόδων τους.
Κάθε πολιτική επανάσταση, είτε προέρχεται από την αστική τάξη, είτε από τους “σοσιαλιστές”, είτε από τους “κομμουνιστές”, είναι καταδικασμένη να επιδείξει τα ίδια χαρακτηριστικά που περιγράψαμε πριν. Ένα παράδειγμα γι’ αυτό είναι οι ρωσικές επαναστάσεις του Φλεβάρη και του Οκτώβρη του 1917.
Οι καταπιεσμένοι ένιωσαν εν μέρει ελεύθεροι και άρχισαν να αγωνίζονται για μια συνολική ελευθερία. Αυτό το εξέφρασαν έμπρακτα, με το να διώχνουν ιδιοκτήτες γης και να οικειοποιούνται τις εκτάσεις των μοναστηριών, με το να μοιράζουν τη γη σε αυτούς που επιθυμούσαν να την καλλιεργήσουν, χωρίς νοικιασμένη εργασία.
Εργοστάσια, τυπογραφεία και άλλοι τόποι εργασίας, ελέγχονταν από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, τους εργαζόμενους σε αυτά. Έγιναν επίσης προσπάθειες να δημιουργηθούν ελεύθεροι σύνδεσμοι μεταξύ των πόλεων και των χωριών. Και φυσικά, όλος αυτός ο κόσμος που ήταν απασχολημένος με τις διαδικασίες αυτές, ήταν απληροφόρητος για το ότι υπήρχαν τοπικές κυβερνήσεις στο Κίεβο, το Χάρκοβο, την Αγία Πετρούπολη και αλλού. Όλος αυτός ο κόσμος ήταν διατεθειμένος να ιδρύσει μια νέα, ελεύθερη κοινωνία, χωρίς κυβερνήσεις, παράσιτα κι εξουσιαστικές ηλιθιότητες.
Αυτή η υγιής δραστηριότητα ήταν αξιοσημείωτη στα Ουράλια, στη Σιβηρία και στην Ουκρανία. Ήταν επίσης αξιοσημείωτη και σε μερικές πόλεις όπως το Πέτρογκραντ, η Μόσχα, το Κίεβο και η Τιφλίδα. Αλλά οι κρατιστές σοσιαλιστές και οι μπολσεβίκοι, διέθεταν ένα εκτεταμένο δίκτυο μελών και πληρωμένων δολοφόνων. Με τη βοήθεια όλων αυτών, κατάφεραν να ποδηγετίσουν τις λαϊκές ελευθερίες στη γέννεσή τους. Και πρέπει να παραδεχτούμε ότι πράγματι έκαναν μια θαυμάσια δουλειά. Η ισπανική Ιερά Εξέταση θα είχε πρασινίσει από τη ζήλεια της μπροστά στα εγκλήματα των κρατιστών σοσιαλιστών και των μπολσεβίκων.
Τώρα ξέρουμε όλες τις πραγματικές αλήθειες που κρύβονται πίσω από την κυβέρνηση. Στους μπολσεβίκους και στους “σοσιαλιστές” λέμε: Αίσχος! Ατιμία! Μιλάτε για την αστική τρομοκρατία αλλά κι εσείς κάνετε τα ίδια. Έχετε την εξουσία και είστε οι ίδιοι υπηρέτες των αστών και σκλάβοι των μεθόδων τους. Έχετε γίνει οι ίδιοι αστοί!
Ρίχνοντας μιά ματιά στις εμπειρίες που συνάγονται από τη διακυβέρνηση του μπολσεβίκικου κομμουνισμού κατά τη διάρκεια των πρόσφατων χρόνων, καταλαβαίνουμε ότι αυτό το συγκεκριμένο είδος σοσιαλισμού δεν μπορεί να υλοποιηθεί ποτέ χωρίς να χρειαστούν οι μέθοδοί τους. Η εκμετάλλευση και η καταπίεση σε βάρος της πλειοψηφίας, είναι καταστάσεις έμφυτες στο σύστημα αυτό. Ο διαχωρισμός της κοινωνίας δε συμβαδίζει με το σοσιαλισμό, ενώ οι μπολσεβίκικες μέθοδοι είναι απλά και μόνο μεταμφιέσεις που χρησιμοποιούν ξανά οι εξουσιαστές με άλλο όνομα, για να απλώσουν ξανά ρίζες στην κοινωνία.
Αυτή είναι η αλήθεια. Ρίξτε μόνο μια ματιά στους βάνδαλους μπολσεβίκους και την εξουσία τους πάνω στις λαϊκές κατακτήσεις. Κοιτάξτε τους κατασκόπους, την αστυνομία, τους νόμους, τις φυλακές, τους δεσμοφύλακες και τους κλητήρες τους. Ο Κόκκινος Στρατός, είναι ο παλιός στρατός με νέο όνομα.
Φιλελευθερισμός, σοσιαλισμός, μπολσεβικισμός, είναι τρεις διαφορετικοί τρόποι, που όμως συνενώνονται, για να αρπάξουν την εξουσία σε βάρος της ανθρωπότητας. Και η εξουσία αυτή χρησιμοποιείται για να σταματήσει την ανθρώπινη πρόοδο προς την αυτοσυνείδηση και την ανεξαρτησία.
ΣΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ.
Αυτό είναι το σύνθημα των αναρχικών προς τους εκμεταλλευόμενους. Εξεγερθείτε. Καταστρέψτε όλες τις κυβερνήσεις και μην τις αφήνετε ποτέ να ριζώσουν. Η εξουσία χρησιμοποιείται από εκείνους που ποτέ δεν έχουν ζήσει πραγματικά από τα προϊόντα του μόχθου τους.
Η κυβερνητική εξουσία ποτέ δε θα αφήσει τους εκμεταλλευόμενους να βρουν το δρόμο προς την ελευθερία. Η κυβέρνηση, η εξουσία, είναι τα όργανα των τεμπέληδων, που θέλουν να κυριαρχούν πάνω στους άλλους και δεν τους πειράζει εάν η εξουσία βρίσκεται στα χέρια των αστών, των “σοσιαλιστών” ή των μπολσεβίκων. Δεν υπάρχει κυβέρνηση χωρίς δόντια. Δόντια να μασήσει κάθε άνθρωπο που λαχταρά μια ελεύθερη ζωή.
Αδελφέ. Διώξε την εξουσία από τον εαυτό σου. Ποτέ μη γοητεύεσαι απ’ αυτήν. Μια αληθινά συλλογική ζωή ποτέ δε δημιουργείται με προγράμματα ή κυβερνήσεις, αλλά με την ελευθερία του ατόμου, τη δημιουργικότητα και την ανεξαρτησία του. Η ελευθερία του κάθε ατόμου εμπεριέχει το σπόρο μιας ολοκληρωτικά ελεύθερης κοινωνίας που ζει ως μια οργανικά αποκεντρωμένη ολότητα, ενωμένη στην επιδίωξη του πιο σπουδαίου ανθρώπινου στόχου: του αναρχικοί κομμουνισμού.
Ο αναρχικός κομμουνισμός είναι μια σπουδαία κοινότητα, σε μια κατάσταση συνολικής αρμονίας. Δημιουργείται εθελοντικά από ελεύθερα άτομα που σχηματίζουν συνδέσμους και ομοσπονδίες, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Ο αναρχικός κομμουνισμός επιζητεί να εξασφαλίσει τη μέγιστη ανθρώπινη ελευθερία και το δικαίωμα του ανθρώπου στη χωρίς σύνορα και όρια ανάπτυξή του. Παλεύει ενάντια σε όλα τα κακά και τις αδικίες που είναι έμφυτα στις κυβερνήσεις.
Μια ελεύθερη και χωρίς κυβέρνηση κοινωνία στοχεύει στο να ομορφύνει τη ζωή, με την πνευματική ή χειρωνακτική εργασία, που όμως θα δίνει στον άνθρωπο μόνο ανεξάντλητα πλούτη, που θα μεθά τον άνθρωπο με την ομορφιά της γης και την αυτο-ελευθερία.
Ο αναρχικός κομμουνισμός θα αφήσει τον άνθρωπο να αναπτύξει τη δημιουργική του ανεξαρτησία προς όλες τις κατευθύνσεις. Θα υπάρχει μια ελεύθερη και ευτυχισμένη ζωή, με αδελφική εργασία και αμοιβαιότητα. Δεν θα χρειάζονται φύλακες, δήμιοι, κατάσκοποι, πράκτορες, που είναι παράγωγα των αστών και των “σοσιαλιστών”. Δεν θα υπάρχει ανάγκη για κλεψιά ή δολοφονία, όπως γίνεται τώρα με το κράτος.
Προετοιμαστείτε αδελφοί να δημιουργήσετε αυτήν την κοινωνία. Θυμηθείτε ότι οι οργανώσεις σας θα πρέπει να είναι ασφαλείς απέναντι σε επιθέσεις. Ο εχθρός της ελευθερίας σας είναι το κράτος που χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα : Κατοχή ιδιοκτησίας, αγάπη για τον πόλεμο, εξουσία του δικαστή, του παπά και του χωροφύλακα.
Οι ακαδημαϊκοί εκείνοι που αλλοιώνουν την αλήθεια για τον άνθρωπο, είναι αυτοί οι ίδιοι που φτιάχνουν νόμους και δικαστικές νόρμες, είναι αυτοί οι ίδιοι που γράφουν επιτήδεια και με γλοιώδη τρόπο, για να κερδίσουν χρήμα και προνόμια. Είναι απασχολημένοι όλη την ώρα, προσπαθώντας να επαληθεύσουν τη δήθεν ορθότητα των πιο πάνω χαρακτηριστικών του κράτους, αυτών των χαρακτηριστικών που εξευτελίζουν την ανθρώπινη ζωή.
Ο εχθρός είναι σκληρός. Για χίλια και πλέον χρόνια έχει συσσω- ρεύσει πείρα από την κλεψιά, τη βία, την εκμετάλλευση και τις δολοφονίες. Αλλά τώρα περνά μια βαθιά κρίση και προσπαθεί εναγώνια ν’ αλλάξει την εξωτερική του όψη, αλλά το κάνει αυτόμόνο και μόνο επειδή η ύπαρξή του απειλείται από μια αναδυόμενη νέα γνώση. Αυτή η νέα γνώση ξυπνά τον άνθρωπο από το βαθύ λήθαργο, ελευθερώνοντάς τον από τις προκαταλήψεις που εμφυτεύονται από το σεβασμό προς τα χαρακτηριστικά του κράτους, δίνοντάς του ένα όπλο για να αγωνιστεί για μια αληθινή κοινωνία.
Αυτή η αλλαγή στην εξωτερική εμφάνιση του εχθρού μας, μπορεί να εκληφθεί ως ρεφορμισμός. Στη Ρωσία, τα βασικά χαρακτηριστικά του κράτους φαίνονταν ότι είχαν εξαφανιστεί από προσώπου γης, αλλά στην πραγματικότητα ο εχθρός μας άλλαξε προσωρινά αυτά τα χαρακτηριστικά και ανασυντάσσεται τώρα για να πολεμήσει εκ νέου εναντίον μας. Το σύστημα του μπολσεβίκικου κομμουνισμού ειδικά, είναι αυτό που φανερώνει ως ενισχυμένα αυτά τα χαρακτηριστικά και προσπαθεί να ξεχαστεί η πάλη του ανθρώπου για την αληθινή ελευθερία.
Η μόνη αξιόλογη μέθοδος στην πάλη ενάντια στην σκλαβιά, είναι η κοινωνική επανάσταση που προσκαλεί τους ανθρώπους σε μια συνεχή μάχη, σε μια συνεχή εξέλιξη. Στην αρχή, στην αρχική έκρηξή της, η κοινωνική επανάσταση είναι βίαιη και συντρίβει κάθε εμπόδιο που τεχνητά στέκεται μπροστά της. Αυτά τα εμπόδια και οι φραγμοί, αυξάνουν τη δύναμη της εξουσίας. Οι αναρχικοί επαναστάτες έχουν ήδη εργαστεί σκληρά και συνεχίζουν να εργάζονται για την κοινωνική επανάσταση, και κάθε άνθρωπος που έχει συνειδητοποιήσει τη σκλαβιά του, έχει υποχρέωση να βοηθήσει τους αναρχικούς.
Την ίδια στιγμή, κάθε άνθρωπος πρέπει να αισθάνεται υπεύθυνος για όλη την ανθρωπότητα, όταν αυτή παλεύει ενάντια στα χαρακτηριστικά σημεία που συνθέτουν το κράτος ως έννοια και πράξη. Κάθε άνθρωπος επίσης θα πρέπει να θυμάται, ότι η κοινωνική επανάσταση θα χρειαστεί τις κατάλληλες μεθόδους πραγματοποίησής της. Αυτό αποτελεί μια αλήθεια των αναρχικών που προπορεύονται και ανοίγουν το δρόμο προς την ελευθερία.
Κατά τη διάρκεια της βίαιης φάσης της επανάστασης, όταν καταργείται η σκλαβιά και η ελευθερία αρχίζει να απλώνεται με ένα βίαιο ξέσπασμα, η οργάνωση και οι κατάλληλες μέθοδοι είναι βασικές προϋποθέσεις, ώστε να εξασφαλιστούν τα κέρδη της κοινωνίας μέχρι αυτήν τη στιγμή. Στη φάση αυτή, ο κάθε άνθρωπος είναι χρήσιμος στην υπόθεση της επανάστασης. Η ρώσικη επανάσταση όπου οι αναρχικοί έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο -και που μπορούσαν να τη φέρουν σε πέρας- μας φέρνει την εμπειρία ότι αυτοί που εξεγείρονται χάνουν τις αλυσίδες τους, και δεν έχουν όρεξη να βάλουν κάποιον άλλο πάνω απ’ το κεφάλι τους.
Στην επαναστατική τους ορμή, οι εκμεταλλευόμενοι στη Ρωσία ζήτησαν τη δημιουργία ελεύθερων οργανισμών, που θα χρησίμευαν μόνο στο να χτίσουν μια νέα κοινωνία και που θα μπορούσαν επίσης να χρησιμεύσουν ως ασπίδα ενάντια σε τυχόν επιθέσεις του εχθρού. Κοιτάζοντας βαθύτερα αυτήν τη διαδικασία, ερχόμαστε στο συμπέρασμα ότι η καλύτερη μέθοδος δημιουργίας συλλογικής ελευθερίας, είναι τα ελεύθερα συμβούλια.
Έτσι, οι αναρχικοί καλούν τους σκλαβωμένους να αγωνιστούν για τη δημιουργία
αυτών των ελεύθερων οργανισμών. Τους καλούν να πιστέψουν ότι η κοινωνική επανάσταση θα φέρει την ελευθερία και θα συντρίψει τη σκλαβιά ολοκληρωτικά. Οι μόνοι που μπορούν να προστατέψουν αυτήν την ιδέα και εν τέλει την ίδια την
κοινωνική επανάσταση, είναι οι άνθρωποι αυτοί που έχουν κάνει ήδη την κοινω-
νική επανάσταση, και που έχουν εξισώσει στη ζωή τους τις ανάγκες και τους στό-
χους τους. Τη στιγμή που οι άνθρωποι επιτυγχάνουν την κοινωνική επανάσταση, σχεδόν αμέσως και ενστικτωδώς αρχίζουν να δημιουργούν ελεύθερους οργανισμούς που στηρίζουν κι εμπιστεύονται τις αναρχικές ιδέες. Υποστηρίζουν τα ελεύθερα συμβούλια. Τη στιγμή αυτή είναι που οι αναρχικοί θα πρέπει να τους βοηθήσουν πολύπλευρα, ώστε να πραγματώσουν τους στόχους τους.
Τα οικονομικά και άλλα συναφή προβλήματα σε μια ελεύθερη κοινωνία θα λυθούν με τη δημιουργία κοοπερατίβων παραγωγών –καταναλωτών, όπου τα ελεύθερα συμβούλια θα δράσουν συντονιστικά και προωθητικά. Ο ρόλος των ελεύθερων συμβουλίων κατά τη διάρκεια της κοινωνικής επανάστασης, πρέπει να χαρακτηρίζεται από το να καλούν τους ανθρώπους να παίρνουν τα δικαιώματά τους στη γη, στα εργοστάσια, στους άλλους χώρους εργασίας, στα ανθρακωρυχεία, στα καράβια, στα δάση κι αλλού, στα χέρια τους. Παράλληλα, ομάδες εθελοντών σύμφωνα με τα ιδιαίτερα συμφέροντα και τις κλίσεις του καθενός θα δημιουργούνται ολοένα, και έτσι ένα ολόκληρο κοινωνικό εργαστήρι θα δημιουργείται κατ’ αυτόν τον τρόπο, ελεύθερα και ανεξάρτητα.
Η πάλη για την κοινωνία αυτή της ελευθερίας θα απαιτήσει σπουδαίες θυσίες, αλλά θα είναι και η τελική προσπάθεια του νεοαπελευθερωμένου ανθρώπου. Στην πάλη αυτή δε θα υπάρξει κανείς δισταγμός, ούτε και συναισθηματισμός.
Ζωή ή θάνατος; Η ερώτηση αυτή θα εγερθεί πριν κάθε άνθρωπος σκεφτεί ότι πρέπει να αναλάβει άμεση δράση για να πάρει πίσω τα δικαιώματά του για μια καλύτερη ζωή. Καθώς τα υγιή ένστικτα του ανθρώπου θα υπερισχύουν, ο άνθρωπος θα είναι ο νικητής και ο πραγματικός δημιουργός.
Οργανωθείτε αδέλφια. Καλέστε κάθε άνθρωπο στις γραμμές σας. Καλέστε τον από το εργοστάσιο και το σχολείο. Καλέστε τους σπουδαστές και τους μορφωμένους. Οι εννιά στους δέκα ακαδημαϊκοί δε θα έρθουν μαζί σας, ή αν έρθουν, θα το κάνουν με σκοπό να σας εξαπατήσουν, εάν φυσικά είναι υπηρέτες του κράτους. Αλλά ο δέκατος θα είναι πραγματικά μαζί σας. Αυτός θα είναι πραγματικός φίλος σας και θα σας βοηθήσει να νικήσετε και να καταβάλλετε τις δολιότητες των άλλων εννιά.
Οργανωθείτε. Καλέστε κάθε άνθρωπο στις γραμμές σας. Καλέστε όλους τους κυβερνήτες να σταματήσουν την κτηνωδία ενάντια στην ανθρώπινη ζωή. Εάν δεν το κάνουν αφοπλίστε την αστυνομία, το στρατό και τους άλλους μηχανισμούς του κράτους. Καταστρέψτε τις φυλακές τους, αχρηστέψτε τους νόμους τους, σκοτώστε τους δήμιούς τους – αυτούς τους μακελευτές της ανθρωπότητας. Συντρίψτε την εξουσία. Καλέστε στις γραμμές σας τους απλούς στρατιώτες. Υπάρχουν βέβαια αρκετοί δολοφόνοι στις γραμμές του στρατού που έχουν δωροδοκηθεί για να σας σκοτώσουν. Υπάρχουν όμως ακόμη και πολλοί φίλοι σας στο στρατό, που θα εναντιωθούν στους δολοφόνους και θα έρθουν με την πλευρά σας.
Αφού λοιπόν θα έχουμε όλοι γίνει μια οικουμενική οικογένεια, αδέλφια, θα πρέπει να πάμε λίγο μακρύτερα στην πάλη ενάντια στο σκοτάδι, για την οικουμενική πανανθρώπινη ιδέα! Θα ζήσουμε σαν αδέλφια. Κανένας δε θα είναι σκλαβωμένος. Το κτηνώδες πρόσωπο του εχθρού θα συντριφθεί κάτω από τη δύναμη του επαναστατικού μας στρατού.
Εάν οι εχθροί μας δε συμφωνούν με τις ιδέες μας, θα τις επαναλάβουμε χτίζοντας τη ζωή μας με βάση την ατομική ελευθερία του καθενός μας. Μόνο οι σκληροί εγκληματίες που ανήκουν στην υπηρεσία του κράτους, δε θα επιθυμήσουν να βαδίσουν στο δρόμο αυτό, προς μια νέα ζωή με βάση τη δημιουργική ανθρώπινη δραστηριότητα. Θα προσπαθήσουν να μας πολεμήσουν, για να ξανακερδίσουν την εξουσία τους. Αυτοί θα πρέπει να πεθάνουν.
Ζήτω η ιδέα της οικουμενικής ανθρώπινης κοινωνίας και η πάλη του ανθρώπου προς αυτή!
Ζήτω η ιδέα της αναρχικής κοινωνίας.
Η μπροσούρα του Νέστωρ Μάχνο”Η αναρχική επανάσταση” μεταφράστηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά από τα ρωσικά από τον Μάικ Τζόουνς. Στα ελληνικά από τα αγγλικά μεταφράστηκε από τον Δημήτρη Τ. Που έκανε και την επιμέλεια το Φλεβάρη του 1996. Στην Αυστραλία εκδόθηκε στα αγγλικά από το Jura Books τον Αύγουστο του 1995. Εκδόθηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΟΥΤΕ ΘΕΟΣ ΟΥΤΕ ΑΦΕΝΤΗΣ, το Δεκέμβρη του 1998 στη Μελβούρνη
Η παρούσα έκδοση είναι -στην ουσία- ανατύπωση αυτής του 1998, με ελάχιστες παρεμβάσεις που αφορούσαν κυρίως το συντακτικό. Τα σημεία που είναι με πλάγια γράμματα ή υπογραμμισμένα, δεν ήταν έτσι στο αρχικό κείμενο ή στην προηγούμενη έκδοση. Είναι τα σημεία όπου θεωρήθηκε -άκρως υποκειμενικά- ότι αξίζει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή κι έμφαση.
Η αξία του συγκεκριμένου κειμένου είναι μεγάλη, ιδίως με δεδομένες τις συνθήκες που βίωσαν οι σύντροφοι και οι συντρόφισσές μας στην τότε Ε.Σ.Σ.Δ. και τα όσα καταμαρτυρούν στους υποτιθέμενους συμμάχους, τους μπολσεβίκους. Σαφώς και η συμφωνία με τα όσα γράφονται δεν είναι απόλυτη, δεν είναι όμως αυτό το ζητούμενο. Κύριος σκοπός, πέρα από την παράθεση των θέσεων και οργανωτικών προτάσεων μιας πολύ σημαντικής για το αναρχικό επαναστατικό κίνημα προσωπικότητας όπως ο Μάχνο, είναι να γίνει κατανοητό ένα πράγμα: Χωρίς φοβίες και εμμονές αλλά κυρίως χωρίς αυταπάτες, να επιλέγουμε προσεκτικά αυτούς που θεωρούμε συμμάχους μας στον κοινωνικό πόλεμο.
Γιατί μπορεί οι συνθήκες να είναι πολύ διαφορετικές από αυτές που περιγράφει ο Μάχνο, η ουσία όμως της θεωρίας και εν μέρει της πρακτικής και της λειτουργίας αυτών που ακόμη πρεσβεύουν τις ιδέες του μπολσεβικισμού – σε διάφορες παραλλαγές, κοινοβουλευτικές ή μη, εργατικές ή φοιτητικές, ορθόδοξες ή ανανεωτικές-, είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό σταθερή στο χρόνο… Τα φιλικά πρόσωπα, η δήθεν δεκτικότητα σε απόψεις και ιδέες μας, το συγκαταβατικό νεύμα, όλα φεύγουν όταν η γραμμή του κόμματος ή της οργάνωσης το επιβάλλει. Όλα φεύγουν όταν κινδυνέψει να χαθεί ο έλεγχος και η πρωτοπορία πάνω σε κάποιον αγώνα…
Κι όπως έλεγε το παλιό καλό σύνθημα : Η πάλη ενάντια στο φασισμό είναι και πάλη ενάντια στον μπολσεβικισμό.

Μιχαήλ Μπακούνιν : Η θεωρία του Ρουσώ για το κράτος – 5ο μέρος .

Επομένως, κάθε κράτος ,ομοσπονδιοποιημένο ή μη, θα επεδίωκε την -στο μέγιστο βαθμό-  ισχυροποίησή του. Πρέπει να ισοπεδώσει αντί να ισοπεδωθεί, να κατακτήσει αντί να κατακτηθεί, να υποδουλώσει αντί να υποδουλωθεί,  αφού δύο εξουσίες παρόμοιες και συνάμα  τόσο ξένες μεταξύ τους , δε θα μπορούσαν να συνυπάρξουν δίχως να αλληλοκαταστραφούν.
Άρα το κράτος είναι η πιο κατάφωρη, η πιο κυνική  και η πιο πλήρης άρνηση της ανθρωπιάς. Κομματιάζει την οικουμενική και πανανθρώπινη αλληλεγγύη, κάνοντας κάποια από αυτά να συνεταιρίζονται με μόνο σκοπό αυτόν της καταστροφής, της κατάκτησης και της υποδούλωσης όλων των υπόλοιπων. Προστατεύει μόνο τους δικούς του πολίτες, αναγνωρίζει ανθρώπινα δικαιώματα, ανθρωπιά, πολιτισμό, μόνο μέσα στα σύνορά του. Από τη στιγμή που δεν αναγνωρίζει δικαιώματα άλλα από αυτά που ορίζει, αλαζονικά “αποκτά” το δικαίωμα να εξασκεί την πιο θηριώδη απανθρωπιά έναντι όλων των ξένων πληθυσμών, τους οποίους μπορεί να λεηλατεί, να εξολοθρεύει ή να υποδουλώνει κατά βούληση. Αν κάποιες φορές φαίνεται γενναιόδωρο απέναντί τους, αυτό δεν οφείλεται σε κάποια αίσθηση καθήκοντος, γιατί δεν έχει καθήκοντα παρά μόνο απέναντι στον εαυτό του σε πρώτη φάση , κι έπειτα απέναντι σε αυτά από τα μέλη του που ελεύθερα το σχημάτισαν, που ελεύθερα συνεχίζουν να αποτελούν μέρος του, ή ακόμα όπως πα΄ντα συμβαίνει στην ιστορία , σε αυτούς που γίνονται υποκείμενά του. Καθώς δεν υπάρχει σε ισχύ κάποιος διεθνής νόμος, και δεν θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει με τρόπο μεστό νοήματος και ρεαλιστικό  χωρίς να υποβαθμίζει από τα θεμέλιά της την αρχή της απόλυτης κυριαρχίας του κράτους,  το κράτος δεν έχει υποχρεώσεις έναντι των ξένων πληθυσμών.  Αν λοιπόν φερθεί σε έναν υπό κατοχή πληθυσμό με απάνθρωπο τρόπο, αν τον λεηλατεί ή τον εξολοθρεύει μόνο κατά το ήμισυ, αν δεν τον μειώνει ως το χαμηλότερο βαθμό σκλαβιάς, αυτό μπορεί να είναι μια πολιτική πράξη εμπνευσμένη από σύνεση ή και καθαρή μεγαλοψυχία , ποτέ όμως δε γίνεται από αίσθημα καθήκοντος, επειδή το κράτος έχει απόλυτο δικαίωμα στην κατά βούληση κατ-ανάλωση των κατακτημένων πληθυσμών.
Η κατάφωρη άρνηση της ανθρωπιάς, που συνιστά την ουσία του κράτους, είναι ,από την οπτική γωνία του κράτους,  το υπέρτατο καθήκον του και η υπέρτατη αρετή του. Φέρει το όνομα πατριωτισμός και συνιστά ολόκληρη την ανυπέρβατη ηθική του κράτους. Την αποκαλούμε ανυπέρβατη ηθική, επειδή συνήθως πηγαίνει πέρα από το επίπεδο της ανθρώπινης ηθικής και δικαιοσύνης, είτε της κοινότητας είτε του ατόμου, και κατά τον ίδιο τρόπο συχνά βρίσκεται σε αντίθεση με αυτές.

Μιχαήλ Μπακούνιν : Η θεωρία του Ρουσώ για το κράτος – 4ο μέρος .

Τί απομένει λοιπόν για να θεσπίσει την ηθική τους; Το συμφέρον του Κράτους και τίποτα άλλο. Από αυτήν την οπτική, που τυχαίνει με ελάχιστες εξαιρέσεις, να υπήρξε αυτή των ηγετών, των ισχυρών κάθε εποχής και χώρας, από αυτήν την οπτική λέω, οτιδήποτε συμβάλλει στη διατήρηση, το μεγαλείο και την ισχύ του κράτους, όσο ανίερο ή ηθικά αποτροπιαστικό και αν φαντάζει, αυτό είναι το”καλό”. Κι αντίστροφα, ό,τι αντιτίθεται στα συμφέροντα του κράτους, όσο “ιερό” ή οτιδήποτε άλλο κι αν είναι, αυτό είναι το “κακό”. Αυτή είναι η κοσμική ηθική και πρακτική κάθε κράτους.
Το ίδιο συμβαίνει και με το κράτος που βασίζεται στη θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου. Σύμφωνα με τη λογική αυτή, τα καλά και τα δίκαια ξεκινούν μόνο με το συμβόλαιο – στην ουσία δεν είναι παρά το περιεχόμενο και ο σκοπός του συμβολαίου. Δηλαδή, το κοινό συμφέρον και το δημόσιο δικαίωμα όλων των ατόμων που συνδιαμόρφωσαν το συμβόλαιο, εξαιρουμένων όλων όσων παραμένουν εκτός συμβολαίου. Δεν είναι επομένως τίποτα παρά η μεγαλύτερη ικανοποίηση για το συλλογικό εγωτισμό ενός ιδιαίτερου και απαγορευμένου συνεταιρισμού, ο οποίος ,έχοντας ιδρυθεί πάνω στη μερική θυσία του ατομικού εγωτισμού του κάθε μέλους του, αποβάλλει εκ των πραγμάτων ως ξένους και φυσικούς εχθρούς την τεράστια πλειοψηφία των ανθρώπων, άσχετα αν αυτή είναι ή όχι οργανωμένη με ανάλογο τρόπο.
Η ύπαρξη ενός κυρίαρχου αποκλειστικού κράτους, προϋποθέτει απαραίτητα την ύπαρξη, και αν χρειαστεί προκαλεί τον σχηματισμό κι άλλων τέτοιων κρατών, αφού είναι φυσικό πως τα άτομα που βρίσκονται εκτός αυτού, η ελευθερία και η ύπαρξή τους, απειλούνται από αυτό και θα έπρεπε με τη σειρά τους να συνεταιριστούν εναντίον του. Έτσι λοιπόν η ανθρωπότητα χωρίζεται σε έναν απροσδιόριστο αριθμό ξένων κρατών, όλων εχθρικών και αλληλοαπειλούμενων.
Δεν υπάρχει κοινό δίκαιο ή οποιουδήποτε είδους κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ τους. Αλλιώς θα έπαυαν να είναι ανεξάρτητα κράτη και θα γινόντουσαν ομοσπονδιοποιημένα μέλη ενός μεγάλου κράτους.
Εκτός όμως κι αν αυτό το κράτος επρόκειτο να περικλείει όλη την ανθρωπότητα, θα ερχόταν αντιμέτωπο με άλλα μεγάλα κράτη, κάθε ένα ομοσπονδιοποιημένο στο εσωτερικό του και φέρον το ίδιο φορτίο αναπόφευκτης εχθρότητας. Ο πόλεμος θα εξακολουθούσε να παραμένει ο υπέρτατος νόμος, μια αναπόφευκτη συνθήκη ανθρώπινης επιβίωσης.

Μιχαήλ Μπακούνιν : Η θεωρία του Ρουσώ για το κράτος – 3ο μέρος .

Από την πλευρά του συστήματος που εξετάζουμε, η διάκριση μεταξύ καλού και κακού δεν υπήρχε πριν την κατάληξη του συμβολαίου, όταν κάθε άτομο έμενε βαθιά στην απομόνωση της ελευθερίας του ή των απόλυτών του δικαιωμάτων, μη λαμβάνοντας υπ’όψη τους συνανθρώπους του, εκτός από αυτούς που του υπαγόρευαν η αδυναμία και η δύναμή του. Δηλαδή η σοφία και το συμφέρον του.  Εκείνη την εποχή, ακολουθώντας ακόμη την ίδια θεωρία, ο εγωτισμός ήταν ο υπέρτατος νόμος, το μόνο δίκαιο. Το καλό καθοριζόταν από την επιτυχία, η αποτυχία ήταν το μόνο κακό, και η δικαιοσύνη ήταν απλά η καθιέρωση του τετελεσμένου γεγονότος, ανεξάρτητα πόσο σκληρό, φρικτό ή άδοξο ήταν αυτό, ακριβώς δηλαδή όπως είναι τα πράγματα τώρα στην πολιτική ηθική που επικρατεί στην Ευρώπη σήμερα.
Η διάκριση μεταξύ καλού και κακού σύμφωνα με αυτό το σύστημα, ξεκινά μοναχά με την κατάληξη του κοινωνικού συμβολαίου.
Επομένως, αυτό που είχε αναγνωριστεί ως θεσμοθέτηση του κοινού συμφέροντος, διακηρύχθηκε ως καλό, και ο,τιδήποτε αντίθετο σε αυτό  ως κακό.  Τα συμβαλλόμενα μέλη έγιναν πολίτες και υπάχθηκαν σε μια λίγο ή πολύ επίσημη υιοθέτηση, απ΄όπου απέρρεε μια υποχρέωση :  Να υποτάξουν τα προσωπικά τους συμφέροντα στο κοινό καλό, σε ένα συμφέρον αδιαχώριστο από όλα τα άλλα. Τα δικαιώματά τους διαχωρίστηκαν από το κοινό δίκαιο, ο μόνος αντιπρόσωπος του οποίου – το κράτος,  ενδύθηκε (με) την εξουσία να καταστέλλει όλες τις παράνομες ατομικές εξεγέρσεις, αλλά και με την υποχρέωση να προστατεύει κάθε μέλος του στην άσκηση των δικαιωμάτων του, στο βαθμό που αυτά δεν ήταν αντίθετα προς το κοινό καλό.
Θα εξετάσουμε τώρα πώς θα έπρεπε να είναι το κράτος , έτσι θεσμοθετημένο σε σχέση με τους ομολόγους του, τα άλλα κράτη, όπως και σε σχέση με τους υπηκόους του. Αυτή η εξέταση φαντάζει σε όλους μας ως η πιο χρήσιμη και ενδιαφέρουσα γιατί το κράτος όπως προσδιορίζεται εδώ, είναι ακριβώς το σύγχρονο κράτος, στο βαθμό που έχει διαχωριστεί από τη θρησκευτική ιδέα – το αιρετικό ή αθεϊστικό κράτος που διακηρύσσουν οι σύγχρονοι αρθρογράφοι. Έχουμε λοιπόν : Από τί αποτελείται η ηθική του; Από το  μοντέρνο κράτος όπως είπαμε, τη στιγμή που έχει ελευθερωθεί από το ζυγό της εκκλησίας  και  ακολούθως έχοντας αποτινάξει το ζυγό της οικουμενικής ή κοσμοπολίτικης ηθικής της χριστιανικής θρησκείας- τη στιγμή που δεν έχει ακόμη εισχωρήσει σε αυτό η ανθρωπιστική ηθική ή ιδέα, κάτι που δεν θα μπορούσε ποτέ να κάνει χωρίς να καταστρέψει τον εαυτό του. Γιατί στη διαχωρισμένη ύπαρξη και την απομονωμένη συγκεντροποίησή του, θα ήταν πολύ περιοριστικό να αγκαλιάσει, να περικλείσει τα δικαιώματα και επομένως την ηθική όλης της ανθρωπότητας.
Τα σύγχρονα κράτη έχουν φτάσει σε αυτό ακριβώς το σημείο. Ο χριστιανισμός τους χρησιμεύει μόνο ως πρόσχημα, ή φρασεολογία, ή μέσο εξαπάτησης του αδρανούς πλήθους, γιατί οι στόχοι που κυνηγούν δεν έχουν τίποτα να κάνουν  με θρησκευτικά συναισθήματα. Οι μεγάλοι πολιτικοί ηγέτες των καιρών μας, Πάλμερστον, Μουράβιεφ, Βίσμαρκ, Καβούρ, Ναπολέων,  σίγουρα γέλασαν πολύ όταν ο κόσμος πήρε στα σοβαρά τις θρησκευτικές τους διακηρύξεις.  Ακόμη περισσότερο γέλασαν όταν ο λαός τους απέδωσε ανθρωπιστικά αισθήματα, πράξεις και προθέσεις, δεν έκανα ποτέ όμως το λάθος να χρησιμοποιήσουν δημόσια κάτι που δε θα είχε κανένα νόημα.

Μιχαήλ Μπακούνιν : Η θεωρία του Ρουσώ για το κράτος – 2ο μέρος .

Το κράτος δεν αποτελεί ένα άμεσο προϊόν της φύσης. Αντίθετα με την κοινωνία, δεν προτάσσει το ξύπνημα της λογικής στους ανθρώπους. Οι φιλελεύθεροι λένε πως το πρώτο κράτος δημιουργήθηκε  από την ελεύθερη και λογική βούληση των ανθρώπων. Οι άνθρωποι του “δικαίου” το θεωρούν ως έργο του θεού. Σε κάθε περίπτωση κυριεύει την κοινωνία και τείνει να την απορροφήσει πλήρως.
Μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι καθώς το κράτος αντιπροσωπεύει το δημόσιο καλό, το κοινό συμφέρον όλων, παρακρατά ένα μέρος της ελευθερίας του καθενός με σκοπό απλά να του διασφαλίσει την υπόλοιπη – αυτή όμως η υπόλοιπη, μπορεί να είναι μια μορφή ασφάλειας αλλά δεν είναι ποτέ ελευθερία.
Η ελευθερία είναι ενιαία και αδιαίρετη , κανείς δεν μπορεί να παρακρατήσει ένα μέρος της χωρίς να “σκοτώσει” το σύνολό της. Αυτό το μικρό κομμάτι που παρακρατά; είναι η ουσία της ελευθερίας μου, είναι το σύνολό της.  Μέσα από μια φυσική αναγκαία και ακαταμάχητη κίνηση, όλη μου η ελευθερία συγκεντρώνεται με ακρίβεια στο μέρος , όσο μικρό κι αν είναι, που μου στερείς. Είναι η ιστορία της συζύγου του Κυανοπώγωνα, η οποία είχε στη διάθεσή της ένα ολόκληρο παλάτι με πλήρη κι απεριόριστη ελευθερία να μπαίνει οπουδήποτε, να βλέπει και να αγγίζει τα πάντα, εκτός από μια μικρή τρομακτική κάμαρα που η κυρίαρχη θέληση του φρικτού συζύγου της, της είχε απαγορεύσει απόλυτα να μπει. Απαρνήθηκε λοιπόν όλη την πολυτέλεια του παλατιού, και ολόκληρη η ύπαρξή της συγκεντρώθηκε στην τρομακτική μικρή κάμαρα. Άνοιξε την απαγορευμένη πόρτα προσεκτικά, αφού η ελευθερία της εξαρτώταν από αυτήν την πράξη, ενώ παράλληλα η απαγόρευση εισόδου ήταν μια κατάφωρη παραβίαση  ακριβώς αυτής της ελευθερίας.
Είναι ακόμη και η ιστορία του Αδάμ και της Εύας. Η απαγόρευση να γευτούν τον καρπό από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού, μόνο και μόνο επειδή έτσι το θέλησε ο Κύριος, ήταν μια πράξη στυγνού δεσποτισμού από πλευράς του καλού Κυρίου. Αν οι πρωτόπλαστοι είχαν υπακούσει, ολόκληρη η ανθρώπινη φυλή θα είχε παραμείνει προσκολλημένη στην πιο εξευτελιστική σκλαβιά. Η ανυπακοή τους μας εξανθρώπισε και μας έσωσε. Δική τους ήταν, στη γλώσσα της μυθολογίας, η πρώτη πράξη ανθρώπινης ελευθερίας.
Θα μπορούσε κάποιος να πει  –μπορεί το κράτος, το δημοκρατικό κράτος που βασίζεται στην ελεύθερη συναίνεση όλων των πολιτών του, να είναι η άρνηση της ελευθερίας του;                             Και γιατί όχι;  Αυτό εξαρτάται από την αποστολή και την ισχύ που οι πολίτες παρέδωσαν στο κράτος. Ένα δημοκρατικό κράτος βασισμένο στην οικουμενική συναίνεση, θα μπορούσε να είναι πολύ δεσποτικό, ακόμη πιο δεσποτικό κι από ένα μοναρχικό, αν υπό το πρόσχημα της αντιπροσώπευσης της θέλησης όλων, επρόκειτο να καταπατήσει την ελεύθερη θέληση και βούληση του κάθε μέλους του.
Παρ’ όλα αυτά, ας υποθέσουμε πως κάποιος λέει ότι το κράτος δεν περιορίζει την ελευθερία των μελών του, παρά μόνο όταν τείνει προς την αδικία ή το κακό. Προλαμβάνει τα μέλη του από το να αλληλοσκοτωθούν, να αλληλολεηλατηθούν, να προσβάλουν και γενικά να πονέσουν ο ένας τον άλλο, αφήνοντάς τους παράλληλα πλήρη ελευθερία να κάνουν το καλό. Αυτό μας ξαναφέρνει στην ιστορία της γυναίκας του Κυανοπώγωνα, ή αυτή του απαγορευμένου καρπού : Τί είναι καλό και τί κακό;

Μιχαήλ Μπακούνιν : Η θεωρία του Ρουσώ για το κράτος.

Το δοκίμιο αυτό πρωτοεμφανίστηκε στην έκδοση του Σαμ Ντόλγκοφ “Ο Μπακούνιν για τον Αναρχισμό”, δημοσιευμένο το 1980 από τις εκδόσεις Black Rose Books , Montreal. H  έκδοση από την οποία έγινε η μετάφραση, έγινε τον Οκτώβρη του 1997.  Για τη παρούσα μετάφραση η οποία θα ολοκληρωθεί σε αρκετά κομμάτια – Πυράνχας Βόλος 2010.


Έχουμε ήδη πει πως ο άνθρωπος δεν είναι απλά το πιο ατομιστικό ον στη γη – είναι συνάμα και το πιο κοινωνικό. Ήταν μεγάλο λάθος από πλευράς του Ζαν Ζακ Ρουσώ να θεωρεί πως η πρωτόγονη κοινωνία θεμελιώθηκε μέσω μιας ελεύθερης συμφωνίας μεταξύ των αγρίων. Δεν είναι όμως ο μόνος που το έχει πει. Η πλειοψηφία των νομομαθών και σύγχρονων αρθογράφων,  είτε της σχολής του Καντ είτε οποιασδήποτε άλληςατομικστικής και φιλελεύθερης σχολής, αυτοί που δεν αποδέχονται την ιδέα μιας κοινωνίας βασισμένης στο θεϊκό δικαίωμα των θεολόγων, ούτε μιας κοινωνίας καθορισμένης από τη χεγκελιανή σχολή ως μια λίγο ή πολύ μυστική πραγματοποίηση της αντικειμενικής ηθικής, ούτε την φυσιοκρατική αντίληψη μιας πρωτόγονης κοινωνίας ζώων, όλοι δέχονται θέλοντας και μη και ελλείψει οποιασδήποτε άλλης βάσης, την σιωπηρή συμφωνία ή συμβόλαιο, ως το σημείο εκκίνησής τους.
Σύμφωνα με τη θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου, οι πρωτόγονοι που απολαμβάνουν την απόλυτη ελευθερία μόνο στην απομόνωση, είναι από τη φύση τους αντικοινωνικοί.  Όταν υποχρεώνονται να συνεργαστούν, καταστρέφουν ο ένας την ελευθερία του άλλου.   Η πάλη αυτή μπορεί να οδηγήσει στην αλληλοεξόντωση.  Προκειμένου να μη συμβεί αυτό, καταλήγουν σε ένα συμβόλαιο επίσημο ή μη, με το οποίο παραδίδουν ένα μέρος της ελευθερίας τους για να διασφαλίσουν την υπόλοιπη.  Αυτό το συμβόλαιο γίνεται το θεμέλιο της κοινωνίας ή καλύτερα του κράτους, γιατί πρέπει να κάνουμε σαφές ότι σε αυτήν τη θεωρία δεν υπάρχει χώρος για την κοινωνία. Μόνο το κράτος υπάρχει-ή πιο σωστά- η κοινωνία έχει απορροφηθεί από το κράτος.
Η κοινωνία είναι η φυσική μορφή ύπαρξης της ανθρώπινης συλλογικότητας, ανεξαρτήτως οποιουδήποτε συμβολαίου. Αυτοκυβερνάται μέσω των εθίμων ή των παραδόσεων, αλλά ποτέ μέσω των νόμων. Προοδεύει αργά υπό την ώθηση που δέχεται από τις ανθρώπινες πρωτοβουλίες και όχι από τη σκέψη ή τη θέληση του νομοθέτη. Υπάρχουν πολλοί νόμοι που την κυβερνούν χωρίς να το γνωρίζει, αυτοί όμως είναι φυσικοί νόμοι που ενυπάρχουν στο κοινωνικό σώμα, τόσο απλά όσο οι φυσικοί νόμοι ενυπάρχουν στα υλικά σώματα. Οι περισσότεροι από αυτούς τους νόμους παραμένουν άγνωστοι μέχρι σήμερα. έχουν όμως κυβερνήσει την ανθρώπινη κοινωνία από τη γέννησή της, ανεξάρτητα από τη σκέψη και τη θέληση αυτών που την αποτελούσαν. Δε θα έπρεπε λιπόν να συγχέονται με τους  πολιτικούς και δικαστικούς νόμους κάποιας νομοθετικής εξουσίας, νόμοι οι οποίοι υποτίθεται πως είναι η λογική συνέπεια του πρώτου συμβολαίου που συνειδητά διαμόρφωσαν οι άνθρωποι.

Πώς μοιάζει η Δημοκρατία;

Μετάφραση αποσπάσματος από έκδοση του Venomous Butterfly.  Ολόκληρο το κείμενο, στα αγγλικά υπάρχει εδώ http://digitalelephant.blogspot.com/search/label/WHAT%20DEMOCRACY%20LOOKS%20LIKE

Ποιος είναι;


Όταν κάποιος μιλά για ολοκληρωτισμό, η σκέψη κατευθείαν πηγαίνει σε μορφές αδιάλλακτης κυριαρχίας η οποία έχει προσωποποιηθεί ιστορικά στη φιγούρα ενός δικτάτορα. Χίτλερ, Μουσολίνι, Φράνκο, Στάλιν, Τσαουσέσκου, Μάο, Πινοσέτ :  Είναι όλοι παραδείγματα από ένα όχι και πολύ μακρινό παρελθόν που παρ’ όλα αυτά, θεωρείται δύσκολο να επαναληφθεί. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων λίγων χρόνων, βιώσαμε το τέλος της εποχής της ατομικής δικτατορίας ως εκείνο το καθεστώς που τυγχάνει καθολικής καταδίκης. Και στα λίγα μέρη στον κόσμο που επιβιώνουν ακόμη καθεστώτα οδηγούμενα από “ισχυρούς ηγέτες”, προχωρά -χωρίς πολλή συζήτηση- η τάση αντικατάστασής τους από τις σύγχρονες δημοκρατίες. Ο Φύρερ, ο Ντούτσε και οι όμοιοί τους, αναγκάστηκαν να δώσουν τη θέση τους σε κάτι εξαϋλωμένα και ψυχρά συστήματα κυριαρχίας, χωρίς εκπλήξεις, από τα οποία το ανθρώπινο στοιχείο είναι σχεδόν ολοκληρωτικά εξαφανισμένο. Μια δικτατορία όμως -ένα ολοκληρωτικό σύστημα- δεν χρειάζεται απαραίτητα την καθοδήγηση ενός και μόνο ατόμου για να θεωρείται ως τέτοια. Οποιοδήποτε καθεστώς στο οποίο η εξουσία συγκεντρώνεται απόλυτα στα χέρια μιας ομάδας ανθρώπων, που έτσι φτάνουν να έχουν τον έλεγχο κάθε πτυχής της ζωής όλων, μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι. Από αυτό προκύπτει ότι το πιο σημαντικό στοιχείο σε ένα ολοκληρωτικό σύστημα, δεν είναι τόσο το ποιος κρατάει την εξουσία , όσο το πώς αυτή ασκείται. Δεν έχουν σημασία οι λόγοι που επικαλείται ένα τέτοιο σύστημα για να δικαιολογήσει τον απόλυτο έλεγχο, είτε αυτοί είναι η φυλετική καθαρότητα είτε η ανάπτυξη των αγορών. Δεν είναι καν ιδιαίτερα σημαντικό αν  ο έλεγχος διασφαλίζεται με τη βία μέσω της παρουσίας τανκς στο δρόμο, ή ευγενικά μέσω της αναισθησίας που προκαλούν τα μίντια.  Αυτό που μετράει είναι η   αδιάλλακτη εφαρμογή αυτού του ελέγχου σε κάθε πλευρά της ζωής, το γεγονός πως δεν αφήνει παραθυράκια ούτε δυνατότητες απόδρασης.
Έτσι η δημοκρατία η ίδια αποτελεί μια μορφή δικτατορίας – σίγουρα λιγότερο προφανή όχι όμως λιγότερο αποτελεσματική, το αντίθετο – που για να μπορέσει να επιβιώσει οφείλει να επιβάλει τις αξίες της σε κάθε πεδίο , σε κάθε άτομο και κοινωνική τάξη. Από αυτήν την οπτική, πολλοί την θεωρούν ως το τέλεια ολοκληρωτικό σύστημα.  Ο βασικός λόγος που έχει πετύχει να αντικαταστήσει τις παλιές και απαρχαιωμένες μορφές εξουσίας , είναι ότι δεν αποτελεί απλά μια κόμη μορφή εξουσίας. Η δημοκρατία ανταποκρίνεται στην ουσία του καπιταλισμού, στη φυσιολογική λειτουργία της κοινωνίας της αγοράς και τις προεκτάσεις της. Στο εσωτερικό της αγοράς δεν υπάρχουν κοινωνικές τάξεις, υπάρχουν μόνο “ελεύθεροι και ίσοι” καταναλωτές.  Αυτή η “ελευθερία” και “ισότητα” παίζει ένα βασικό ρόλο στην απόσπαση της συναίνεσης, της συναίνεσης που , στα μάτια των υποστηρικτών της δημοκρατίας , αποτελεί το μεγαλύτερο προσόν της.
Στην πραγματικότητα, τα κλασσικά ολοκληρωτικά καθεστώτα βασίζονται σε μια άσκηση βίας που , παραδόξως , αποτελεί μια βαθιά ένδειξη αδυναμίας. Οι επιβαλλόμενες συνθήκες ζωής είναι ανυπόφορες -όλοι το ξέρουν- κι εξαρτάται από τις δυνάμεις να διατηρήσουν την τάξη ώστε να εμποδίσουν υλικά την πραγματοποίηση μιας διαφορετικής ζωής, μια πιθανότητα που εξακολουθεί να αποτελεί συνειδητή φιλοδοξία της πλειοψηφίας των ανθρώπων.  Από την άλλη, στα δημοκρατικά συστήματα εξαλείφεται η δυνατότητα μιας διαφορετικής ζωής. Για να  διατηρήσει την τάξη, το δημοκρατικό κράτος δεν χρησιμοποιεί τόσο τα ρόπαλά του, όσο τα όργανα πληροφόρησης. Αυτά δεν αφήνουν σημάδια στο δέρμα, αλλά εκμηδενίζουν προληπτικά κάθε επί-γνώση, εξαφανίζουν κάθε επιθυμία, κατευνάζουν κάθε ένταση. Το άτομο αποσυντίθεται, και η αποξένωσή του από τον κόσμο γίνεται ανεπανόρθωτη.

Χώρος και κεφάλαιο – Αλφρέντο Μπονάνο.

Ούτε το παραμικρό μέρος του φυσικού χώρου δεν μπορεί να απομονωθεί από την παρέμβαση του κεφαλαίου, άσχετα αν είναι το μακρινό διάστημα ή τα βάθη των ωκεανών, οι θάλασσες ή οι έρημοι, η μεγάλη μητρόπολη ή το μικροσκοπικό απομακρυσμένο χωριό. Μια ολόκληρη ακολουθία σχέσεων διασταυρώνονται και συμπίπτουν: στοιχεία που φαινομενικά δεν σχετίζονται μεταξύ τους, συνδέονται μέσω του κοινού πλαισίου εκμετάλλευσης. Μπορεί κάποιος να κοροϊδεύει τον εαυτό του πηγαίνοντας κάπου μακριά έξω από αυτόν τον κόσμο όπως λένε, θ’ ανακαλύψει όμως ότι απλά, οι μηχανισμοί του κεφαλαίου φτάνουν τέλεια και ως εκεί.
Αυτό εξηγεί γιατί είμαστε εναντίον του “οικολογισμού”(ecologism) όπως και κάθε άλλης εναλλακτικής πρότασης, που ισχυρίζεται ότι δρα ενάντια στην εκμετάλλευση απομονώνοντας μια πτυχή της πραγματικότητας από τις άλλες. Βέβαια κι εμείς επίσης ξεκινάμε τις παρεμβάσεις μας από συγκεκριμένα σημεία, δεν κοροϊδεύουμε όμως τους εαυτούς μας λέγοντας ότι μπορούμε να επιτεθούμε στον εχθρό παραμένοντας σε αυτά τα πλαίσια. Αν είναι σκοπός μας να κινηθούμε επιθετικά, πρέπει να ξεπεράσουμε τον “κατατεμαχισμό” που σε κάποιο δεδομένο σημείο καθίσταται αναγκαστική επιλογή, είναι όμως στην ουσία μια στρατηγική που το κεφάλαιο μας έχει επιβάλει.
Η κυριότερη λεηλασία που πραγματοποιεί η εκμετάλλευση, είναι η κλοπή του χώρου και του χρόνου. Δύο κλοπές που συνδέονται ουσιαστικά. Το κεφάλαιο κλέβει το χρόνο μας, υποχρεώνοντάς μας να εργαστούμε και καθορίζοντας τις ζωές μας, κατακλύζοντάς τις με ρολόγια, δεσμεύσεις, προθεσμίες και πάει λέγοντας, μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια. Κλέβοντάς μας το χρόνο, μας προλαμβάνει από το να κατανοήσουμε τους εαυτούς μας. Μας αποξενώνει. Χωρίς χρόνο, δεν θα μπορούσαμε ούτε καν να παρατηρήσουμε την κλοπή του χώρου-τον χρειαζόμαστε για να παρατηρήσουμε έστω και την παρουσία του χώρου. Για να σκεφτούμε, να ακούσουμε, να ονειρευτούμε, να επιθυμήσουμε. Ζώντας τον χώρο με όρους απόστασης, χιλιομέτρων που πρέπει να καλυφθούν, μετακινήσεων από το ένα μέρος στο άλλο, χάνουμε από τα μάτια μας τη σχέση με τα πράγματα, τη φύση, τον κόσμο.
Το κεφάλαιο μας έκλεψε το χρόνο (τον χρειαζόταν για την παραγωγή) – μετά ήρθε το σύστημα ελέγχου και καταστολής, και τελικά η γενίκευση της συναίνεσης. Τώρα είμαστε αντιμέτωποι με την ανάγκη να κινηθούμε προς την οικειοποίηση του χώρου και του χρόνου μας. Η επίθεσή μας δεν μπορεί να αποτύχει στο να προκαλέσει ζημιές και συντρίμμια. Αυτό είναι στη λογική των πραγμάτων, στη λογική του ταξικού πολέμου. Το σχέδιο της εξουσίας είναι παγκόσμιο και δεν χωρά την ύπαρξη “κενών χώρων”. Παγκόσμιο όμως είναι και το δικό μας σχέδιο απελευθέρωσης, για τους αντίθετους όμως λόγους. Δεν μπορεί να επιτρέψει την μή ύπαρξη “ελεύθερων χώρων”. Αν επιτρέπαμε στο κεφάλαιο να επιτύχει την παγκόσμια κυριαρχία, θα ήμασταν για τα καλά νεκροί.
Ευτυχώς, ο δρόμος που πρέπει να διανύσει η εξουσία για να επιτύχει την παγκόσμια κυριαρχία, είναι ακόμα μακρύς. Πέρα από το να καταχράται τον χώρο και τον χρόνο σε παγκόσμιο επίπεδο, το κεφάλαιο επιχειρεί τον διαχωρισμό της πραγματικότητας σε δύο ξεχωριστά τμήματα. Δεν είναι πλέον το παλαιό ζήτημα του “κατατεμαχισμού”, αλλά ενός ξεκάθαρου διαχωρισμού, ενός πραγματικού τείχους μεταξύ εσωκλεισμένων και αποκλεισμένων. Στους πρώτους θα υπάρξει η εγγύηση για μια προνομιακή συνθήκη κυριαρχίας, υψηλού πολιτισμικού επιπέδου, προώθησης και δημιουργικότητας. Στους δεύτερους για μια συνθήκη επιβίωσης, συναίνεσης, υποκουλτούρας, αμαχητί παράδοσης, έλλειψης κινήτρων και ίσως αναγκών. Στην προοπτική αυτή, κράτος και κεφάλαιο απαιτούν την πλήρη διαθεσιμότητα του κοινωνικού χώρου. Τίποτα δεν πρέπει να ξεφύγει από τον έλεγχό τους .
Και υπάρχουν κι άλλα! Το κεφάλαιο έχει πλέον στη διάθεσή του, τεχνολογίες που του επιτρέπουν όχι απλά την κατοχή του χώρου, αλλά -ουσιαστικά- την παραγωγή του. Σκεφτείτε την ικανότητα να επικοινωνούν μεταξύ τους σε πραγματικό χρόνο, δύο διακριτά σημεία που βρίσκονται χιλιόμετρα μακρυά. Αυτό δεν αλλάζει μόνο τη σειρά παραγωγής ( ποικιλία, δημιουργικότητα, στοκ, κ.τ.λ.) αλλά και -κυρίως- την ανθρώπινη σειρά των κοινωνικών σχέσεων (που είναι επίσης οικονομικές).
Έτσι το κεφάλαιο παράγει χώρο στη βάση του σχεδίου κυριαρχίας κι εκμετάλλευσης. Μετασχηματίζει και καταστρέφει τη φύση, τροποποιεί τις πόλεις και το τοπίο, καταστρέφει τις θάλασσες τα ποτάμια και τις λίμνες, υποβάλλοντας -ακόμη και- αστρικά διαστήματα στη μιλιταριστική λογική του. Ο παραγόμενος με αυτόν τον τρόπο χώρος, χρησιμεύει στο να καναλιζάρει τους ανθρώπους. Βρισκόμαστε λοιπόν να κολλάμε στην κίνηση, να γκαζώνουμε σε λεωφόρους, να στεκόμαστε στην ουρά στο μάρκετ. Μας δηλητηριάζουν με κυκλοφοριακό χάος, με ραντεβού που δεν πρέπει να χάσουμε, εικονικά ενδιαφέροντα που μας κάνουν να νιώθουμε άσχημα, υποχρεώνοντάς μας να είμαστε διαρκώς και χωρίς νόημα σε κίνηση. Οι χώροι στους οποίους κινούμαστε είναι προγραμματισμένοι για εμάς, κι εμείς φανταζόμαστε πως τους έχουμε οι ίδιοι επιλέξει. Τα σπίτια μας είναι γεμάτα με άχρηστα βλαβερά αντικείμενα. Ο χώρος είναι πλέον περιορισμένος ή μάλλον έχει αλλάξει σύμφωνα με τις ανάγκες της καπιταλιστικής παραγωγής, η οποία χρειάζεται να πουλήσει τηλεοράσεις, πλυντήρια, ψυγεία, έπιπλα κι εντοιχισμένες κουζίνες.
Σχεδόν χωρίς να το παρατηρήσουμε λοιπόν, ο χρόνος μας εξαφανίζεται και ο χώρος μας υποβαθμίζεται σε σχέσεις μεταξύ αντικειμένων, μαρτυρώντας τη δύναμη πειθούς του κεφαλαίου. Με τον τρόπο αυτό, διδασκόμαστε την επανάληψη. Κάνουμε τις ίδιες χειρονομίες, όπως όλοι γνωρίζουν (αλλά συστηματικά ξεχνούν), στον προθάλαμο της συναίνεσης.
Το κεφάλαιο απ’ την πλευρά του, είναι υποχρεωμένο να πάρει χώρο από εμάς, γιατί δεν μπορεί να αφήσει έστω και λίγο διαθέσιμο για τη δημιουργικότητά μας, την ικανότητά μας να τα βγάλουμε πέρα με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, την επιθυμία μας για το καινούργιο (που αποτελεί το πρώτο κίνητρο για να βρεθούν λύσεις οι οποίες αποδεικνύονται απίστευτα χαρισματικές σε αυθορμητισμό και πλούτο). Αν το κεφάλαιο άφηνε τον χώρο σε τέτοιες ατομικές δυνάμεις, δε θα στεκόταν ικανό να φτάσει το ρυθμό επανάληψης που απαιτείται για την παραγωγή. Η τελευταία, δεν πρέπει να το ξεχνάμε, είναι τέτοια μόνο στο βαθμό που είναι επίσης και αναπαραγωγή. Σκεφτείτε τις προσπάθειες (που βοηθάει η ηλεκτρονική τεχνική) που κάνει το κεφάλαιο για να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες του καθενός με τη μέγιστη (συγκεντρωποιημένη και κωδικοποιημένη) ποικιλία.
Τα μεγάλα ονόματα στη μόδα, οι αλυσίδες γρήγορου φαγητού, η διαφήμιση που υπερτονίζει το ατομικό γούστο με τη μαζική παραγωγή, δεν είναι τίποτα περισσότερο από προσπάθειες να μπλοκαριστούν οι διάφοροι δρόμοι που θα μπορούσαμε να διαβούμε σήμερα.
Παρ’όλο που ο χώρος που παράγεται και αναπαράγεται βασίζεται στη συναίνεση, περιέχει σε σημαντικό βαθμό κατασταλτικές – με την αστυνομική έννοια – πτυχές. Ο έλεγχος καθορίζει την κίνηση με κάθε τρόπο. Πρώτες ύλες και άνθρωποι, ιδέες και μηχανές, χρήμα και επιθυμίες, όλοα συνδιάζονται γιατί όλα έχουν προνοητικά/προληπτικά ομογενοποιηθεί. Οι διαφορές δεν είναι κάτι περισσότερο από αυτό, δεν είναι ριζοσπαστικές διαφοροποιήσεις. Έχουν υποβαθμιστεί στο επίπεδο της εμφάνισης, της βιτρίνας και με αυτή τους τη νέα ιδιότητα εξυψώνονται μέχρι τον παράδεισο σαν(να ήταν) το βασίλειο της ελευθερίας.
Η στρατηγική λοιπόν της εξουσίας είναι να ελέγχει κάθε χώρο με τον ίδιο τρόπο που ελέγχει κάθε χρόνο. Δεν είναι απλά ζήτημα αστυνομικού ελέγχου, αλλά κυρίως ελέγχου βασισμένου στη συναίνεση και την αποδοχή μοντέλων συμπεριφοράς και αξιακών συστημάτων που έχουν οι καπιταλιστές τεχνοκράτες.
Τί να κάνουμε; Να ψάξουμε για τον χαμένο χώρο και χρόνο; Όχι με την έννοια ενός νοσταλγικού ταξιδιού πίσω στο χρόνο. Τίποτα στη ζωή δε γυρίζει πίσω όπως τίποτα δεν εμφανίζεται με τον ίδιο ακριβώς (ή με τελείως διαφορετικό) τρόπο.
Η παλαιά σχέση με το χώρο, άφησε τη σφραγίδα ενός φυσικού/υλικού τόπου. Αυτού, του ανθρώπου και των πραγμάτων του. Ένας δρόμος, μια πλατεία, ένα σταυροδρόμι, ένα ποτάμι, η θάλασσα κι ο ουρανός, τα δάση και τα βουνά, ήταν σε ανοιχτή συνδιαλλαγή με τα άτομα, που ήξεραν πώς (και ήθελαν) να τα ακούσουν. Και η “συγγένεια” με άλλα άτομα οδήγησε τους ανθρώπους στα ίδια μέρη, κινητοποίησε τα αισθήματά τους, τους ώθησε στη σκέψη και τη δράση. Κάποος έβρισκε τον εαυτό του ως άτομο, ενώ τώρα αντίθετα, χάνεται ως μέρος του συνόλου, του πλήθους. Κάποτε ήμασταν ανοιχτοί και συχνά απροετοίμαστοι και τρωτοί. Τώρα μας προστατεύει η ομοιομορφία και η ρουτίνα. Νιώθουμε ασφαλέστεροι γιατί ανήκουμε στο κοπάδι. Τα πάντα παράγονται και αναπαράγονται. Όλα μπορούν να γίνουν εμπόρευμα.
Σε αυτήν την προοπτική, η πάλη για κοινωνικό χώρο γίνεται πάλη για την επανοικειοποίηση κάθε “εδάφους” πέρα κι ενάντια στους κανόνες του ελέγχου και της συναίνεσης.
Το κείμενο αυτό του Αλφρέντο Μπονάνο, με τίτλο πρωτότυπου Spazio e capitale, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Anarchismo τεύχος 56-57 το 1987. Απόδοση από τα ιταλικά στα αγγλικά: Jean Weir, Elephant Editions. Ελληνική μετάφραση: Βόλος 2010.

Στίρνερ, άτομο και αναρχισμός.

Βασισμένο στο βιβλίο του Max Stirner ”The Ego and Its Own”,

Rebel Press, Λονδίνο 1993.
Δημοσιεύτηκε στο τευχος 6 του Red & Black Revolution το χειμώνα του 2002.
Πυράνχας. Βόλος Ιούλης 2009.
Ο Μαξ Στίρνερ αποτελεί μια σχετικά σκοτεινή φιγούρα στην αναρχική και αριστερή σκέψη. Έχει επηρεάσει πολλούς που θεωρούν τους εαυτούς τους ως αναρχοατομικιστές, όπως οι αμερικανοί Lysander Spooner και Benjamin Tucker, καθώς και τον σύγχρονο αγκιτάτορα Bob Black. Επίσης έχει φίλους μεταξύ των αναρχο-κομμουνιστών, ιδίως στη Γλασκώβη όπου η στιρνερική παράδοσηδιατηρείται μέχρι σήμερα. Ο Στίρνερ ήταν ένας εγωιστής που κινήθηκε ενάντια σε όλα τα δόγματα και τις πεποιθήσεις που απαιτούσανυποταγή της θέλησης του ατόμου στην ηγεσία τους. Μπορεί λοιπόν να αναρωτηθείτε γιατί προσπαθώ να τονίσω κάποιες από τις ιδέεςτου, στο περιοδικό μιας οργάνωσης αφοσιωμένης σε ένα συλλογικό αναρχοκομμουνιστικό όρα-μα της κοινωνίας. Για δύο λόγους.
Πρώτα απ’ όλα, οι ιδέες του Στίρνερ είναι το τέλειο διορθωτικό-αντίβαρο, σε εκείνες των εξουσιαστώνσοσια-λιστών. Πράγματι, το συνειδητοποίησαν αυτό, καταδικάζοντας τον Στίρνερ από την πρώτη σχεδόν μέρα. Ο Μαρξ κι ο Ένγκελς αφιέρωσαν ένα ολόκληρο βιβλίο 300 σελίδων στο να καταγγείλουν τις ιδέες του – “Η Γερμανική Ιδεολογία” (δημοσιευμένο το 1846). Η ημι-υστερική και προσωπική φύση τηςκριτικής τους, μας δείχνει πόσο είχαν ανησυχήσει. Τον καταδίκασαν ως το πιο κενό και ρηχό μυαλό μεταξύ των φιλοσόφων”, του οποίου η όλη δραστηριότητα, περιορίζεται στο να δοκιμάζει λίγα, χιλιοειπωμένα,ηθικολογικά κόλπα, σε ένα κόσμο που του παραδόθηκε από τη φιλοσοφική παράδοση. Αυτή και μόνο η απόπειρά τους, αρκεί να μας υποψιάσει για το ότι μπορεί να λέει κάτι ενδιαφέρον! Η απόλυτη απαξίωση του Στίρνερ για αυτούς που θα γινόντουσαν αφέντες, του επέτρεψε να προβλέψει με καθαρότητα και ακρίβεια την καταστροφή που επήλθε, όταν οι σοσιαλιστικές ιδέες ανήλθαν στο επίπεδο της κρατικής θρησκείας: Η κοινωνία, από την οποία έχουμε τα πάντα, είναι ένας νέος αφέντης, ένα νέο φάντασμα, ένα νέο υπέρτατο ον που μας θέλει υποταγμένους στην υπηρε- σία του”.
Υπάρχει πάντως μια δεύτερη και βαθύτερη αναφορά στη σκέψη του. Όλοι οι αναρχικοί αγωνίζονται να μεγιστοποιήσουν την ατομική ελευθερία με συλλογικά μέσα. Προκειμένου όμως να γίνει αυτό, πρέπει οι άνθρωποι να δεσμευτούν στις ιδέες της συλλογικής οργάνωσης με άλλους. Αυτή η αντίληψη είναι κοινή στους αναρχικούς και σε πολλούς της αριστεράς. Είναι όμως πολύ λιγότερος ο χρόνος που αφιερώνεται, ακόμη κι από αναρχικούς, στο τί πραγματικά θα σήμαινε το να ζούμε σε μια αναρχική κοινωνία. Η ελευθερία δεν χαρίζεται. Έχει νόημα μόνο για ανθρώπους που πραγματικά την επιθυμούν, κι αυτό σημαίνει δυνατά άτομα που ξέρουν τί θέλουν. Τί σημαίνει να είσαι ελεύθερος ή όπως το θέτει ο Στίρνερ, “κάτοχος του εαυτού σου”? Αν δεν εκτιμήσουμε πραγματικά τί σημαίνει αυτό και πόσο πολύτιμο είναι, τότε θα μπορούσαμε να φτάσουμε μέχρι και να τα παρατήσουμε, αφήνοντας το κράτος και τους καπιταλιστές να σκέφτονται για εμάς!
Ποιές ήταν οι ιδέες του ;
Σίγουρα, αν ο σοσιαλισμός είναι κάτι, αυτό είναι το αντίθετο της ιδιοτέλειας και του εγωισμού. Στην πραγματικότητα, οι αντίπαλοί μας ισχυρίζονται πώς ενώ οι ιδέες του σοσιαλισμού και του αναρχισμού είναι τόσο ελκυστικές, η ανθρώπινη απληστία τις κάνει μή πραγματοποιήσιμες. Μας λένε πως είναι η “φυσική” συνθήκη απληστίας των ανθρώπων που καθιστά το σοσιαλισμό ένα άπιαστο όνειρο.. Τί θα γινόταν όμως αν γυρνούσαν όλα, τα πάνω κάτω ; Αν ο σοσιαλισμός ξεπηδούσε αρχικά από μια γεμάτη απληστία αρπαγή των
δυνατοτήτων της ζωής προκειμένου να μετατραπούν σε προσωπικό όφελος ; Αν ήταν η δική μας προσωπική απληστία και εγωισμός που θα μας έβγαζε από τον καπιταλισμό ωθώντας μας σε μια νέα ζωή; Οι μεγάλοι είναι μεγάλοι μόνο επειδή εμείς είμαστε γονατιστοί – τί θα συμβεί αν εγερθούμε όλοι; Αυτό είναι το παρά-δοξο που προτείνει ο Στίρνερ στο “ Ο Μοναδικός και το Δικό του”.
Ο Μάξ Στίρνερ ( πραγματικό όνομα Κάσπαρ Σμιτ ) ήταν μέλος μιας μικρής ομάδας αριστερίζοντων γερμανών διανοούμενων με την επωνυμία “Οι Απελεύθεροι”, όπου συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, ο Μαρξ κι ο Ένγκελς. Ο Στίρνερ έγραψε πολλά δοκίμια, συνέθεσε κι εξέδωσε μια”ιστορία της αντίδρασης” και μετέφρασε έργα του Adam Smith. Παρ’ όλα αυτά, αυτό το βιβλίο είναι το μοναδικό πλήρες γνήσιο έργο του. Πριν την παράθεση κάποιων εκ των απόψεων που περιέχονται στο βιβλίο, πρέπει να πω σε οποιονδήποτε έρθει σε επαφή με αυτό , ότι δεν είναι εύκολο ανάγνωσμα . Στην πραγματικότητα είναι πολύ κακογραμμένο και λυπάμαι πραγματικά τον μεταφραστή. Πρώτα απ’ όλα, ο Στίρνερ μπορεί να αναφέρεται σαρκαστικά σε περιλήψεις ιδεών άλλων ανθρώπων και ξαφνικά να μεταφέρεται στις προσωπικές του απόψεις. Έπειτα , το βιβλίο είναι σε μεγάλο βαθμό “αφηρημένο” και σε μια λέξη όπως π.χ. “άνθρωπος”, μπορεί να δίνονται πολλά διαφορετικά περιεχόμενα μέσα σε μία μόνο παράγραφο. Γνωρίζοντας αυτά, κάποιος που θα κάνει προσεκτική ανάγνωση πραγματικά θα ανταμειφθεί! Το βιβλίο αποτελεί μια άμεση επίθεση σε κάθε αφηρημένο σύστημα πίστης, ξεκινώντας από τις θρησκευτικές απόψεις για να περιλάβει κάθε πολιτική πεποίθηση ως εκ φύσεως θρησκευτική. Η πρώτη παράγραφος δίνει το στίγμα , με τον Στίρνερ να εκθέτει με σαρκασμό αυτό που θεωρεί τως χαρακτηριστικό του εχθρού:
Αυτό που δεν θα πρεπε, βαφτίζεται υπόθεσή μου. Πρώτα και κύρια αυτή του Καλού‘, μετά αυτή του θεού, της ανθρωπότητας, της αλήθειας, της ελευθερίας, της ανθρωπιάς, της δικαιοσύνης, καθώς και αυτή του λαού μου, του πρίγκηπά μου, της πατρίδας μου. Τέλος, ακόμη και η υπόθεση του μυαλού ή χίλιες άλλες. Μόνο η υπόθεσή μου δεν πρέπει ποτέ να με απασχολεί…”ντροπή στον εγωιστή που σκέφτεται μόνο τον εαυτό του”.
Ξεκινά με τη θρησκεία. Πιστεύει πως η έννοια του πνευματικού ανθρώπου πρωτοεμφανίστηκε μεταξύ των ελλήνων κι έπειτα ενισχύθηκε με τον χριστιανισμό. Η αντίληψη του πνευματικού ανθρώπου, λέει πως τα γήινα-υλικά ενδιαφέροντα κάποιου, είναι δευτερεύουσας σημασίας. Είναι ζήτημα ενός πνευματικού και ιδεώδους ανθρώπου, που θα ξεπεράσει τον τωρινό συνηθισμένο, καθημερινό άνθρωπο. Η αναζήτηση αυτού του εξιδανικευμένου ανθρώπου που ενυπάρχει στον καθένα (με την έννοια ότι είμαστε “κατ’ εικόνα του θεού”), αυτόματα απομακρύνει όλα τα άμεσα σωματικά ζητήματα . Ο Χριστιανός σκοπεύει να διώξει τη “ματαιότητα” αυτού του κόσμου, και να “αποκηρύξει” την τωρινή ζωή για χάρη ενός μελλοντικού παραδείσου.
Προχωρά στους πρώτους φιλόσοφους που αμφισβήτησαν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις – συνέχισαν όμως να δέχονται τον πνευματικό κόσμο ως τον σημαντικό. Ο Ντεκάρτ διακηρύσσει “σκέφτομαι άρα υπάρχω” όχι τρώω άρα υπάρχω ή καπνίζω άρα υπάρχω! Οι άνθρωποι καθορίζονται από την σκέψη τους, η οποία είναι γενικά αφηρημένη και πνευματική (θα μπορούσε να ειπωθεί ότι σε μεγάλο βαθμό η σκέψη προκύπτει από την πραγματική εμπειρία ,αλλά δεν εννοεί αυτό). Τα πνευματικά λοιπόν πράγματα εκτός της πρακτικής αληθινά βιωμένης ζωής των ανθρώπων, ανυψώθηκαν τόσο που αποξενώθηκαν από την καθημερινή τους ζωή.
Κατά τη γνώμη μου, η πιο πρωτότυπη ιδέα του Στίρνερ, είναι να δείξει πώς οι υλιστές φιλελεύθεροι και οι σοσιαλιστές σκοπεύοντας να ξεμπερδεύουν με το θεό και την πνευματικότητα, απλά όρθωσαν ένα νέο οικοδόμημα στο οποίο μπορούσαν να θυσιαστούν τα καθημερινά ζητήματα.. Το οικοδόμημα αυτό ήταν “ο άνθρωπος”. Σύμφωνα με τον Στίρνερ, οι φιλελεύθεροι, οι κομμουνιστές, οι ουμανιστές, οι αναρχικοί και τόσοι άλλοι, απλώς αντικατέστησαν το θεό με τον άνθρωπο. Έτσι, προωθείται ένα ιδεώδες μελλοντικό όραμα για την ανθρωπότητα ως σύνολο, ώστε να κινηθεί προς τα εμπρός. Αυτό
που είσαι σήμερα, δεν προσεγγίζει ούτε στο ελάχιστο ό,τι θα μπορούσες μια μέρα να γίνεις.
Ενδιαφέρονται για την αφηρημένη έννοια του ανθρώπου και όχι για την πραγματική ζωή των ξεχωριστών ανθρώπων. Αυτό οδηγεί σε μια ενδιαφέρουσα έκφραση αυτού που οι ψυχολόγοι σήμερα αποκαλούν κάποιες φορές “αναβαλλόμενη ικανοποίηση“ – προσπαθείς πάντα να φτάσεις μια ιδεώδη μορφή του εαυτού σου :
Επομένως, μια νέα στιγμή από το μάλλον σου γνέφει κάθε στιγμή της ύπαρξής σου, και αναπτύσσοντας τον εαυτό σου, απομακρύνεσαι από τον εαυτό σου”.
Με άλλα λόγια, είσαι κάτι το οποίο προσπαθείς να φτάσεις. Μια ιδεώδης εκδοχή του εαυτού σου πλανάται πάνω σου σαν ένας στόχος που πρέπει να φτάσεις. Ποτέ δεν ξεκινάς πραγματικά από τον εαυτό σου, γιατί προσπαθείς πάντα να τον φτάσεις – είσαι αποξενωμένος από αυτόν!
Εντάξει. Ίσως τώρα γίνεται φανερό πόσο αφηρημένες είναι κάποιες από τις ιδέες! Υπάρχουν όμως άμεσα πρακτικά συμπεράσματα. Αν σχεδιάσεις ένα ιδανικό για το τί πρέπει να γίνουμε μελλοντικά, μπορείς επίσης να μας επιβάλλεις περιορισμούς. Αν όλοι υπακούν ως αποτέλεσμα σεβασμού το νόμο, τότε χρειάζεσαι πολύ λίγους μπάτσους. Οι αντιλήψεις εσωτερικεύονται και η αυτοπειθαρχία δημιουργεί καλούς πολίτες. Υπάρχει βέβαια πάντα κάποια αφηρημένη ηθικότητα, κάποια κομματική γραμμή στην οποία πρέπει γεμάτοι ενοχές να
προσκολληθούμε. Από μικρή ηλικία, οι έννοιες της ιδιοκτησίας, της αμαρτίας, της ντροπής, μας βομβαρ-δίζουν μέσω του σχολείου, της οικογένεας, της εκκλησίας, των μ.μ.ε και των πολιτικών. Αυτοί θέτουν τα όρια για το τί μπορείς να κάνεις και τί όχι. Οι αντιλήψεις ή φαντάσματαόπως τις ονομάζει ο Στίρνερ της ηθικής, του σεβασμού για την προσωπική ιδιοκτησία κ.τ.λ. περιορίζουν τους ανθρώπους. Θα μπορούσες να ζεις  στην φτώχεια απ’ όταν γεννήθηκες, αλλά, όπως το θέτει, δεν πρέπει να σηκώσεις ούτε καρφίτσα αν δεν σου επιτρέψουν”.
Αυτές οι αντιλήψεις υιοθετούνται, προωθούνται και γίνονται σεβαστές από αυτούς που σκοπεύουν να αλλάξουν την κοινωνία. Από τη στιγμή που γίνονται αποδεκτές και εσωτερικεύονται , οι άνθρωποι υπακούν τους κανόνες όχι επειδή υποχρεώνονται αλλά επειδή πιστεύουν πως είναι σωστό και πρέπον να το κάνουν: Κάθε Πρώσος κουβαλά ένα χωροφύλακα μέσα του”.
Εγωισμός στην πράξη.
Η κριτική του Στίρνερ προχωράει μακριά, τί προσφέρει όμως ως λύση και πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί με δεδομένο ότι οι ιδέες δείχνουν να..παρεκκλίνουν όταν εμπλέκονται σε κάποια συλλογική πάλη για μια αφηρημένη ιδέα του πώς θα έπρεπε να γίνουν ταπράγματα!
Πρώτα απ’ όλα, απαρνείται κάθε κουβέντα για ελευθερία. Ο Στίρνερ αντιλαμβάνεται την ελευθερία ως ένα επικίνδυνο “φάντασμα”. Υπαινίσσεται απουσία θέλησης (ελευθερία από κάτι) παρά κάποιο ιδιαίτερο όφελος. Είναι ένας αρνητικός ορισμός, εύκολο να χρησιμοποιηθεί από τον καθένα ως μια πλατφόρμα πώλησης ιδεών. Αντίθετα, καλεί τους ανθρώπους να γίνουν κάτοχοι του εαυτού τους. Αυτό σημαίνει να βάζεις τον εαυτό σου στο κέντρο των πραγμάτων και στη συνέχεια να κάνεις κτήμα σου όσο μεγαλύτερο μέρος του  κόσμου μπορείς. Έτσι κατέχεις εσύ τις ιδέες και τα συστήματα πεποιθήσεων και όχι το αντίθετο και όλα αναλύονται σύμφωνα με το πόσο χρήσιμα σου είναι. Βέβαια, όπως ξεκαθαρίζει, πρέπει πρώτα απ’ όλα να γνωρίζεις ποιός είσαι ως διαχωρισμένος από τις ιδέες ή τα πάθη που σε μια δεδομένη στιγμή κυριαρχούν. Με μια αντίληψη που αργότερα συνέλαβε ο Νίτσε (“Πέρα από το Καλό και το Κακό”) , διακηρύττει μεταξύ άλλων: Μακριά από κάθε υπόθεση που δεν είναι δική μου! Τί είναι καλό, τί είναι κακό? Γιατί η υπόθεσή μου είμαι Εγώ και δεν είμαι ούτε καλός ούτε κακός. Ούτε αυτό έχει κάποια σημασία για μένα”.
Σε τί είδους κοινωνία θα οδηγούσε αυτό? Αν και βαθιά ιντιβιντουαλιστής, ο Στίρνερ μας δίνει μια ιδέα του τί ορίζει ως “Ένωση των εγωιστών”. Η ένωση είναι μια εθελοντική δομή σχηματισμένη από τα μέλη με γνώμονα τα άμεσα συμφέροντά τους. Είναι μια ένωση αυτο εξομολογούμενων εγωιστών την οποία αφήνουν όταν δεν εξυπηρετεί πλέον τα συμφέροντά τους. Ο Στίρνερ εμπιστεύεται αυτό το σύστημα περισσότερο από οποιο-δήποτε κράτος ή πολιτικό κόμμα. Σε τελική ανάλυση, λέει: “Θα προτιμούσα να απευθυνθώ στον εγωισμό  των ανθρώπων παρά στην καλοσύνη τους”. Φυσικά δεν θα ήταν υπέρ οποιασδήποτε μορφής συλλογικής δράσης για την επίτευξη αυτής της κοινωνίας. Ο μόνος δρόμος που δέχεται είναι ο μάλλον ανησυχητικός πόλεμος όλων εναντίον όλων”. Καλεί σε μια εξέγερση όλων των ατόμων με σκοπό όχι να ανατρέψουν τους υπάρχοντες θεσμούς, αλλά με κάποιο θολό τρόπο να τους ξεπεράσουν.
Ποιά η σχέση του με το σήμερα?
Πολλοί θα συμφωνούσαν ότι ο Στίρνερ είχε ενδιαφέρουσες ιδέες και θα τον έβλεπαν ως μια ξεχωριστή φυσιογνωμία για τους ιντιβιντουαλιστές ή ακόμη και τους ελευθεριακούς υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς. Έχει όμως ο Στίρνερ σχέση με τους αναρχοκομμουνιστές? Όπως αναφέρθηκε και πριν, νομίζω πως ναι.
Πρώτο, χρησιμεύει ως συνεχής προειδοποίηση ενάντια σε αριστερούς, εθνικιστές, θρησκόληπτους και οποιονδήποτε αναλώνεται σε αφηρημένες ιδέες. Όσο υπάρχουν ομάδες που θέλουν θολά κι αφηρημένα να “απελευθερώσουν” την “καταπιεσμένη και βασανιζόμενη ανθρωπότητα θα υπάρχουν νέα κράτη, νέοι κανόνες: Η ιεραρχία διαρκεί όσο οι ιερείς, δηλαδή θεολόγοι, φιλόσοφοι, πολιτικοί, μικρόνοοι, φιλελεύθεροι, διευθυντές σχολείων, γονείς, παιδιά, υπηρέτες, παντρεμένα ζευγάρια, οι Proudhon, Bluntschi, George Sand και άλλοι παίρνουν έδαφος, η ιεραρχία θα διατηρείται”. Δεύτερο, ανδεικνύει την επείγουσα ανάγκη της εξέγερσης στις τωρινές και πραγματικές συνθήκες της ζωής των ανθρώπων. Κάτι που συνεχώς τονίζει, είναι ότι οι πλούσιοι είναι πλούσιοι επειδή οι φτωχοί δεν βλέπουν καθαρά το δικό τους συμφέρον. Άνθρωποι που  εθελοντικά σκύβουν το κεφάλι στην καταπίεση, δεν έχουν το δικαίωμα να παραπονιούνται. Κι αν απλά παραπονιούνται ή χρησιμοποιούν αφηρημένες αντιλήψεις δικαιωμάτων κι ελευθεριών να τους παραχωρούνται από τα αφεντικά τους, αυτοί θα τους αγνοούν. Οι άνθρωποι  πρέπει να εξεγερθούν για να κάνουν πράξη το προσωπικό τους συμφέρον – “Ποιάς ιδιοκτησίας είμαι κάτοχος? Αυτής στην οποία έχω εξουσιοδοτήσει τον εαυτό μου”. Αν νιώθεις ότι είσαι υποτιμημένος, πρέπει να ανεβάσεις την τιμή σου! Τέλος, η έννοια του ατόμου είναι κεντρική στις αναρχικές αντιλήψεις. Εμείς (σε αντίθεση με τον Στίρνερ) επιδιώκουμε να μεγιστοποιήσουμε την ατομική ελευθερία με συλλογικά μέσα. Ο ρόλος, παρ’ όλα αυτά, του ατόμου στην επανάσταση, δεν έχει διερευνηθεί όσο θα άξιζε. Ητελική μορφή μιας αναρχικής κοινωνίας, θα έπρεπε νομίζω να μοιάζει πολύ με την Ένωση των Εγωιστών του Στίρνερ – με  ανθρώπους που θα συνεταιρίζονται ελεύθερα επιδιώκοντας τα συμφέροντά τους (αυτό μπορεί να είναι μακροπρόθεσμο, όχι άμεσο). Αν δεν δομηθεί από ανθρώπους που είναι “κάτοχοι του εαυτού τους, μπορεί εύκολα να ηττηθεί ή να οδηγηθεί σε κρατικίστικη κατεύθυνση. Οι   άνθρωποι που έχουν αληθινά βρει τον εαυτό τους και γνωρίζουν ότι πολεμούν γι’ αυτόν, δεν παραδίνονται εύκολα. Μια ακρατική κοινωνία μπορεί να χτιστεί από ανθρώπους που κατανοούν ότι αυτό είναι προς το συμφέρον τους. Όπως το θέτει ο Στίρνερ :“Οι αυθάδεις άνθρωποι θα απορρίπτουν πια τα κλαψουρίσματα και τις φλυαρίες σας, και δε θα σέβονται ή εκτιμούν τις ανοησίες για τις οποίες παραληρείτε και παιδιαρίζετε τόσα χρόνιαΑν τους διατάξετε υποκλι-θείτε μπροστά στον αφέντηθα απαντήσουν: Αν θέλει να υποκλιθούμε, να έρθει ο ίδιος να μας υποχρεώσει να το κάνουμε˙ εμείς, τουλάχιστον, δε θα το κάνουμε με τη συγκατάθεσή μας”.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ
Μικρή και περιεκτική η μετάφραση, όπως άλλωστε και ο λόγος του Στίρνερ. Κάπως ασαφής κατά διαστήματα και γι’ αυτό και παρεξηγήσιμος για αρκετούς. Δεν μπορεί όμως παρά να δεχτεί κανείς και να αναγνωρίσει το γεγονός ότι έβαλε το άτομο εκεί που -για το σύνολο σχεδόν των αναρχικών- θα έπρεπε να βρίσκεται: Στο κέντρο της θεώρησης για τον κόσμο. Όχι παραγνωρισμένο και μαραζωμένο για χάρη μιας υποτιθέμενης “συλλογικότητας”, που στοιχειώνει τη ζωή και τη δράση του. Ούτε έχοντας μια στυγνή εργαλειακή χρήση  στα πλαίσια οποιασδήποτε παγιωμένης ή μη, πίστης, θρησκευτικής, ιδεολογικής ή οποιασδήποτε άλλης μορφής.
Άνθρωπος με καταπιεσμένη μοναδικότητα, δεν μπορεί να υπάρξει σε συλλογικό εγχείρημα – εκτός αν γυμνώσουμε τη λέξη αυτή από το νόημά της και ονομάσουμε συλλογικό απλά το μαζικό… Αλυσίδα με φθαρμένους κρίκους δεν μπορεί να αντέξει σε πίεση – εκτός αν μας νοιάζει μόνο η βιτρίνα και να περνάμε την ώρα μας κολλώντας επαναστατόσημα…. Από την άλλη, η παρεξήγηση των θέσεων του Στίρνερ και η διατάραξη της ισορροπίας στη σχέση ατομικού-συλλογικού, μπορεί πολύ εύκολα να οδηγήσει σε αποτελέσματα κάθε άλλο παρά επαναστατικά, κάθε άλλο παρά αναρχικά. Άτομο και κοινότητα όχι μόνο δεν είναι έννοιες αντικρουόμενες, είναι ,αντίθετα, έννοιες συμπληρωμα- τικές και αλληλοεξαρτώμενες.
Όπως η ελευθερία μου επιβεβαιώνεται καθημερινά μέσα από τη δική σου, έτσι και η ατομικότητά μου θα πάψει να υπάρχει αν αυτό συμβεί στη δική σου. Πολύ απλά, είναι η ποιοτική διαφορά που δίνουμε στην έννοια της ελευθερίας εμείς από τους νεοφιλελεύθερους :
Ελευθερία δεν σημαίνει ελεύθερη αγορά και συσσώρευση κεφαλαίου ή ελευθερία να εκμεταλλευτώ τον συνάνθρωπό μου ή τη φύση– έτσι και μοναδικότητα/ατομικότητα δεν σημαίνει καταστροφή του συλλογικού ή αναχωρητισμός.
Ιδιαίτερα εμείς που μιλάμε και δρούμε στο όνομα της αναρχίας, ας μην την κάνουμε και αυτή μία ακόμη θρησκεία, άλλοτε.. εναλλακτική, άλλοτε.. αυστηρή και δογματική. Αρκετά δεσμά ήδη προσφέρονται απλόχερα στα μυαλά και τα κορμιά μας. Ας τα τσακίσουμε οριστικά, ακόμη κι αν έχουν φιλικό ή αγωνιστικό προσω-πείο…
Η πολιτική ελευθερία σημαίνει ότι η πόλη, το κράτος, είναι ελεύθερη. Θρησκευτική ελευθερία σημαίνει ότι η θρησκεία είναι ελεύθερη, όπως ελευθερία
συνείδησης σημαίνει ότι η συνείδηση είναι ελεύθερη. Επομένως εγώ δεν είμαι ελεύθερος από το κράτος, την θρησκεία τη συνείδηση, ούτε έχω
απαλλαγεί από αυτά. Δεν σημαίνει δική μου ελευθερία, αλλά αυτή μιας δύναμης που κυβερνά και με υποτάσσει. Σημαίνει ότι ένας από τους δεσπότες
μου, όπως το κράτος, η θρησκεία, η συνείδηση είναι ελεύθερος. Αυτοί οι δεσπότες κάνουν εμένα σκλάβο”.

ΦΥΛΑΚΗ : ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ Ή ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ; τέταρτο μέρος.

Αυτό είναι ξεκάθαρα προς όφελος του Κράτους, το οποίο ήδη πορεύεται στο δρόμο της κατάργησης, έστω κι αν -για λόγους συναίνεσης-δεν την αποκαλεί έτσι. Ήδη στις Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο χιλιάδες κρατούμενων έχουν απελευθερωθεί πριν το τέλος της ποινής τους, με τον όρο ότι θα δεχτούν το ηλεκτρονική παρακολούθηση και τον περιορισμό κυκλοφορίας. Στην Αγγλία υπάρχει σε εξέλιξη ένα σχέδιο απελευθέρωσης περίπου 60000 κρατουμένων, οι οποίοι θα κάνουν κάποια απλήρωτη εργασία φορώντας φοσφωρίζοντα τζάκετς όπου λάμπει η φράση κοινοτική αποπληρωμή . Στο Λονδίνο η πρόταση είναι να δουλεύουν σε υποδομές και κτίρια για τους ολυμπιακούς αγώνες του 2012. Oι παραβάτες θα καλούνται να υπογράψουν ένα συμβόλαιο “ακολούθησης ορθού δρόμου”, και σε αυτούς που αποδεικνύονται έμπιστοι θα γίνονται παραχωρήσεις καθώς και επίβλεψη με μηχανές εντοπισμού μέσω δορυφόρου σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η επιστήμη κι η τεχνολογία λοιπόν, μαζί με την ποινική μεταρρύθμιση και τη λογική της “κατάργησης”, στρώνουν το δρόμο για τη νέα πραγματικότητα του ελέγχου.
Όλο και περισσότερα κοινωνικά στρώματα καθίστανται απρόβλεπτα και ο νόμος δεν είναι το κατάλληλο μέσο για να κρατηθούν υπό έλεγχο. Διαχειριστικοί κανόνες εφαρμόζονται ως ηθικοί κώδικες συμπεριφοράς, παίρνοντας τη θέση του νόμου, καθώς η επιστήμη παίρνει τα ηνία στον τομέα του κοινωνικού ελέγχου. Για την επιστήμη οι άνθρωποι είναι προϊόντα αόρατων δυνάμεων και δεν είναι υπεύθυνοι των πράξεών τους. Δεν βρισκόμαστε πλέον στη σφαίρα του ορθολογισμού, του βολονταρισμού και πράξεων  θέλησης βασισμένων στο διαφωτισμό και το νόμο. Το να διαπράττει κάποιος ένα έγκλημα είναι σύμπτωμα του ότι  είναι άρρωστος ή τρελός, αντικοινωνικός ή ότι απλά παρεκκλίνει.  Γίνεται έτσι εγκληματίας που πρέπει να τον επεξεργαστούν για να διορθωθεί και να αναμορφωθεί. Πάνω απ’όλα όμως πρέπει να κρατηθεί μέχρι να σκέφτεται, να αισθάνεται και να πράττει “σωστά”.  Στο Ηνωμένο βασίλειο υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι στις φυλακές,όχι επειδή “διέπραξαν κάποιο έγκλημα”, αλλά επειδή παρέβησαν τις Εντολές Αντικοινωνικής Συμπεριφοράς. Αυτό μας φέρνει πίσω στην αρχική συζήτηση σχετικά με την πόλωση του παρόντος πληθυσμού της φυλακής, καθώς και τη διαφοροποίηση και τις ποικίλες βαθμίδες  περιορισμών στο βαθμό του εκμηδενισμού, πίσω απ’τους τοίχους της φυλακής.
Ο τελικός στόχος της εξουσίας είναι να εξαφανίσει τις φυλακές, και, για τους αδιόρθωτους παράνομους, τους αποφασισμένους συνειδητούς παραβάτες, οι ειδικές μονάδες που δε  χρειάζεται πλέον να προσβάλλουν αθώες ψυχές με το να αποκαλούνται φυλακές, αλλά να προσδιορίζονται, καλύτερα, ως ψυχιατρικά άσυλα.
Ο καιρός δεν είναι πια με το μέρος μας. Πρέπει να δράσουμε τώρα, αναλυτικά,  θεωρητικά και πάνω απ’όλα να επιτεθούμε και να καταστρέψουμε την αναδιάρθρωση της καταστολής και του κοινωνικού ελέγχου.
Ο αγώνας εναντίον της φυλακής μπορεί μόνο να είναι επαναστατικός, με σκοπό την καταστροφή της παράλληλα με αυτήν του νόμου, της δικαιοσύνης, της τεχνολογίας του ελέγχου και όλων των άλλων δομών του κράτους και του κεφαλαίου.  Αυτό σημαίνει πως πρέπει στην πράξη να δούμε σε βάθος τις εξελίξεις, βάζοντάς τις στο συνολικότερο πλαίσιο του κοινωνικού αγώνα.
Η φυλακή είναι παντού και πρέπει να αναφέρεται σε κάθε αγώνα που διεξάγουμε, εκεί όπου κάθε στιγμή καταστροφής γίνεται στιγμή ελευθερίας, στην οποία κάθε τοίχος φυλακής διαλύεται και γινόμαστε ένα με τους εξεγερμένους, με τους συντρόφους μας.